Anders kijken naar de grootste uitdaging bij veranderen
Sla een krant open, luister naar het nieuws, struin online wat rond en je komt ze tegen: boeren die protesteren, ambtenaren die in opstand komen, klimaatdemonstranten die snelwegen blokkeren, tegenstanders van asielzoekerscentra. Het is een tijd van steeds luider schreeuwende weerstand, van steeds hardere hakken in het zand. We hebben er met z’n allen het hoofd en de handen aan vol. Kunnen we hier ook anders naar kijken?
Frustratie of schatkist?
Weerstand is een fenomeen dat bij organisatieverandering al veel langer de boventoon voert. Het staat met stip in de DitVindIkLastigBijVeranderenTop2, al jaren. Met heel wat frustratie en kopzorgen als gevolg, vooral bij leidinggevenden, transitieteams, bestuurders. ‘Ze willen niet mee’. ‘Ze zijn altijd zo negatief.’ ‘Ze zitten in de weg en vertragen de boel.’ Hoe vaak we dat niet horen! Ook communicatieprofessionals hebben het er maar druk mee (als we vijf euro kregen voor elk communicatieplan waar ‘weerstand wegnemen’ in staat, waren we nu heeeeel rijk J).
Een van de grootste uitdagingen bij veranderen, en ook nog onontkoombaar – zo wordt weerstand breed gezien.
Terwijl het je grootste schatkist kan zijn.
Weerstand bestaat niet > wel
In de verandertrajecten die wij begeleiden krijgen we vaak vragen over weerstand en hoe daarmee om te gaan. Weerstand bestaat niet, zeggen we dan. Wat natuurlijk onzin is: het bestaat wel. Sterker nog, het heeft een prachtige functie. In de natuur én in verandering. En wat weerstand betekent voor jouw verandering, daar heb je zelf heel veel invloed op.
Ik heb gelijk, jij ziet het fout: NOT!
Die bestaat-niet-uitspraak prikkelt om er op een andere manier naar te kijken.
Als je iets wat de ander zegt weerstand noemt en als je er alles aan doet om het de kop in te drukken, zeg je eigenlijk ‘ik heb gelijk, jij ziet het fout’. Dan schiet je vervolgens in de overtuigstand, in plaats van in de luisterstand. Terwijl jij ook maar een klein stukje van de werkelijkheid ziet en de ander je met die weerstand iets wil vertellen: ‘Dit zie ik, vanuit mijn perspectief dat anders is dan dat van jou.’ Of: ‘Dit is mij lief, dit wil ik graag beschermen’.
Alle boodschappen van weerstand komen neer op: je moet beter, breder, dieper, langer, scherper kijken. Het kan best zijn dat je geen of maar deels gelijk hebt, omdat jij per definitie nooit het hele speelveld overziet (kijk maar eens naar het filmpje hieronder). Weerstand vertelt je dat er nog veel meer waardevolle stukjes zijn, die jouw beeld rijker maken en daarmee je beslissingen beter.
Warmte
Als je zoekt naar definities van weerstand, vind je termen als ‘de doorgang bemoeilijken’, en ‘vertragen’, maar ook ‘minder snel ziek worden’. Een heel mooie vinden wij:
‘Weerstand is het onderdeel dat het teveel aan elektrisch energie in een stroomkring omzet in warmte.’
Wikipedia
Dat klinkt heel waardevol, toch? Zonder die weerstand vliegt de boel uit de bocht of in de fik.
Kijken met die blik
Met die blik kun je ook kijken naar weerstand bij verandertrajecten. Vaak willen organisaties te snel, met zevenmijlslaarzen door de verandering heen racen om maar zo snel mogelijk op de plaats van bestemming te zijn. Dat racen zorgt er vaak voor dat het mislukt. Weerstand helpt je te vertragen, en vertragen geeft je tijd om te leren wat je te leren hebt, te luisteren naar wat er te horen valt. Juist dat maakt de slaagkans van je verandering groter. Met een prachtig bijproduct: warmte.
En die warmte kunnen we wel gebruiken in deze tijd, in organisaties en in onze samenleving. Stel dat we de weerstand juist zouden omarmen, dat het onze nieuwsgierigheid prikkelt. Zouden de media dan ook zo volstaan met boze boeren, anonieme ambtenaren, duurzame demonstranten? Misschien hoeven ‘ze’ dan niet meer zo te schreeuwen.
‘Luisteren zou een vak moeten zijn op school.’
Janine Abbring
Even eerlijk, hè
Hoe gaat jou dat af? Lukt het jou om die collega die vaak kritische vragen stelt te zien als oprecht nieuwsgierig in plaats van ‘altijd negatief’? Of die notoire dwarsligger als slimme geest die nét verder kijkt dan de rest? Vraag je door als je het helemaal niet eens bent met wat de ander zegt? Vraag je je af waar het écht om gaat, probeer je door de vorm die de ander kiest heen te kijken? Doe je je best om ook eens uit je eigen bubbel te stappen? Ben je je bewust van hoe jij je zelf opstelt, de rol die je pakt en de toon die je kiest als je weerstand ontmoet? Van wat dat doet met de ander?
Kortom: kun je er ook anders naar kijken?
En kun je er dan voor kiezen een stap dichter naar elkaar toe te zetten in plaats van bij elkaar vandaan?
Door: Renate Kamp, Agnes Nanninga
Lang leve hakken in het zand
In het boek Veranderprikkels, 18x meer kans dat het lukt lees je nog veel meer over de waarde van wat we weerstand noemen en het inzicht dat jouw visie er ook maar één naast duizend andere is. Je leest over twee frames (de lastpak en de schatkist) en hoe die jouw werkelijkheid en dus verandering beïnvloeden. Over waarom en hoe je zoveel mogelijk tegenspraak moet zoeken. En dat je vooral weg moet blijven bij de andere kant van de weerstandmedaille: don’t do draagvlak!
