Een gedragscode is een set van gedragsregels. De mensen waarvoor deze regels zijn bedoeld, moeten zich eraan houden. Doel hiervan is het gedrag van deze groep mensen binnen de ethisch wenselijke normen te krijgen en houden. Een gedragscode kan zowel gelden voor Europese organisaties, Nederlandse organisaties, branches als binnen individuele ondernemingen. De laatst genoemde hebben deze gedragscodes dan opgesteld voor de werknemers van de organisatie. Daarom worden gedragscodes op verschillende (publieke of private) niveaus opgesteld (onder andere Ministerie van Economische Zaken, 2008; Amnesty International, 2008).
Naarmate er meer aandacht kwam voor het op een juiste manier handelen, werd de vraag naar gestructureerde regulering van gedrag groter. Dit resulteerde in gedragscodes voor werknemers en ondernemingen. Met name in de jaren negentig van de vorige eeuw hebben grote ondernemingen een gedragscode aangenomen. Voor een groot deel worden deze gedragscodes gekoppeld aan de grondwet, zoals de gedragscodes om discriminatie tegen te gaan. Maar niet iedere gedragscode is van bindende aard (Amnesty International, 2008).
De gedragscode en MVO
Met de opkomst van maatschappelijk verantwoord ondernemen werden de eisen voor gedrag scherper. Branches, organisaties en individuele werknemers werden, en worden nog steeds, meer afgerekend op het (niet)ethisch handelen. Deze ethische gedragsregels omvatten niet alleen regels om beter om te gaan met mensen, maar ook onder andere om het milieu te beschermen, adequate boekhoudingen te hebben, illegale praktijken als houtkap en kinder- of dwangarbeid uit te sluiten en om persoonsgegevens niet aan derden te verstrekken (onder andere Amnesty International, 2008).
Code-Tabaksblat
In 2003 verscheen de code-Tabaksblat, ofwel de Nederlandse Corporate Governance Code (lees meer over Corporate Governance). Deze code verving de tot dan toe geldende veertig aanbevelingen uit 1997 van de commissie- Peters en geldt voor elke beursgenoteerde vennootschap (Commissie Corporate Governance, 2003). De code bestaat uit meer dan honderd concrete regels en aanbevelingen. Een van de belangrijkste regels is de vergroting van de aandeelhouderszeggenschap.
Hierdoor moeten beslissingen gesteund worden door de aandeelhouders, zodat een betere afstemming op de maatschappij kan worden bewerkstelligd. Deze code is ontstaan na de grote financiële schandalen van Enron en Ahold en bestaat uit zowel principes als concrete bepalingen die onder andere bestuurders, commissarissen en andere partijen tegenover elkaar in acht moeten nemen. De code schrijft voor dat elke vennootschap in haar jaarverslag een verantwoording moet opnemen over de wijze waarop deze code is uitgevoerd (Commissie Corporate Governance, 2003).
Bron: Inleiding in maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen
Door: Jan Jonker
