Mensen hebben op zichzelf geen hekel aan veranderen. Maar ze haten het als een verandering tot verlies leidt. Dat zegt Ben Tiggelaar die een nieuw boek schreef: De ladder. Zes vragen over het veranderen van gedrag en zijn nieuwe boek.
1) Je nieuwe boek De Ladder gaat over gedragsverandering. Waarom is dat zo belangrijk?
Of je nu meer inspirerend wilt leidinggeven of als organisatie klantgerichter wilt werken… Bij elke verandering speelt gedrag een essentiële rol. Het gaat er uiteindelijk om wat je concreet doet.
De meeste mensen realiseren zich bovendien dat één keer ander gedrag vertonen niet genoeg is om blijvende verbetering te realiseren. Meestal gaat het om nieuwe gewoontes die we kunnen volhouden. Maar goed, dat is dus ingewikkeld. Gedragsonderzoek laat zien dat zelfs het ontwikkelen van hele eenvoudige, zelfgekozen nieuwe gewoontes – zoals een paar fysieke oefeningen doen voor het ontbijt – ons gemiddeld al meer dan twee maanden kosten.
2) Hoe werkt het ladder-model in het kort?
Stel je een ladder voor met drie treden…
De bovenste tree is het doel dat je nastreeft. Oftewel het resultaat, de ontwikkeling die je wilt zien. Een voorbeeld: ik wil minder stress en meer plezier in mijn werk.
De middelste tree is het concrete gedrag dat nodig is om dat doel dichterbij te brengen. Een voorbeeld: ik begin elke werkdag met het uitschakelen van mijn e-mail en telefoon en werk dan eerst een half uur aan wat ik het belangrijkste vind.
De onderste tree is de support, de ondersteuning die nodig is om je gedragsvoornemen ook echt uit te voeren. Voorbeeld: een briefje met een herinnering aan je voornemen op je bureau. Of een app waarin je bijhoudt hoe het gaat met je verandering.
3) Vaak worden veranderingen in organisaties bedacht door het management. Hoe kun je jezelf als medewerker dan toch motiveren voor zo’n verandering?
De beste tip die ik heb, klinkt bijna te simpel: doe zoveel mogelijk wat je leuk vindt. Ietsje genuanceerder: als er meerdere dingen zijn die je je kunt doen om een gesteld doel te bereiken, kies dan voor de aanpak die het meeste plezier oplevert.
Weet je, als je iemand een belangrijk doel ziet bereiken, denk je vaak: ‘tjonge, wat een doorzettingsvermogen!’ Onderzoek laat echter iets anders zien. De werkelijke reden dat mensen bepaald gedrag volhouden, heeft er meestal mee te maken dat ze het gedrag zélf gewoon leuk vinden.
De mensen die het langst doorzetten bij een activiteit – werken, studeren, sporten – zijn niet de mensen die de activiteit het belangrijkst vinden, maar de mensen die er het meeste plezier in hebben.
4) In het boek leg je ook veel nadruk op de rol van onvrede en pijn. Leg eens uit…
Ons brein reageert veel sterker op ongemak, pijn en verlies dan op gemak, plezier en winst. Pijnlijke gebeurtenissen worden ook sneller door ons herkend en langer herinnerd.
Interessant om te weten: gedragseconomen hebben vastgesteld dat het verliezen van een geldbedrag twee tot tweeënhalf keer meer impact op ons heeft dan het winnen van precies hetzelfde bedrag. En dan gaat het alleen nog maar om geld en niet eens om persoonlijke bezittingen of sociale verworvenheden als status en vriendschap.
Gedragsonderzoekers zeggen: mensen hebben op zichzelf geen hekel aan veranderen. Maar ze haten het als een verandering tot verlies leidt. Aan de andere kant: soms leidt niet-veranderen tot verlies. En dán helpt onze hekel aan verlies juist om te veranderen.
5) Waarom kunnen we dat veranderen maar niet onder de knie krijgen?
Gedrag is de zwakke schakel bij veranderingen. We hebben te maken met een paar fundamentele, biologische belemmeringen.
Allereerst: in ons brein werken twee soorten processen tegen elkaar in. Enerzijds maken we bewuste plannen voor de toekomst. Maar anderzijds is ons brein primair ingericht op de volautomatische herhaling van gedrag dat ‘werkt’ en weinig moeite kost.
Een tweede belemmering is de fysieke en sociale omgeving waarin we ons bewegen. Slechts weinig mensen realiseren zich hoeveel invloed hun directe omgeving heeft op hun gedrag. In een gelijkblijvende omgeving proberen tot nieuw gedrag te komen is bijzonder moeilijk.
Een derde belangrijke belemmering is wat ik eerder noemde: de sterke neiging die we hebben om pijn, ongemak en verlies te vermijden. Veel veranderingen brengen dit nu eenmaal met zich mee. Je moet vaak nu, met zekerheid iets opgeven, om er misschien, later iets voor terug te krijgen.
6) Als ik De Ladder heb gelezen, wat kan ik dan, of wat weet ik dan voor nieuws?
In het boek De Ladder vertaal ik actueel gedragswetenschappelijk onderzoek naar de praktijk. Je begrijpt daardoor veel beter waarom mensen zoveel moeite hebben met veranderen. En je leert hoe je toch écht effectieve stappen kunt zetten.
Door: redactie
