In NRC las ik een artikel met de titel ‘Eén formatie, vier onderhandelaars, vier stijlen’. Dat leidde tot onderstaande inzichten in de Life Languages-voorkeuren van de politici Sigrid Kaag, Mark Rutte, Wopke Hoekstra en Gert-Jan Segers. Ook ga ik enkele belangrijke tips geven over hoe om te gaan met deze Life Languages.
Nog even kort over Life Languages ter introductie: wie binnen een organisatie inzicht wil krijgen in hoe mensen in elkaar zitten, hoe ze gemotiveerd kunnen raken, hoe er beter leiding gegeven kan worden en kan worden samenwerkt, kan natuurlijk bij veel verschillende modellen terecht. In de afgelopen jaren zien we het Life Languages model opkomen – dat gaat over communicatie-intelligentie, met 7 communicatiestijlen die mensen hanteren. Meer daarover vindt je in het boek Communicatie-intelligentie, de Nederlandse bewerking van het boek Communication IQ van Fred en Anna Kendall.
Fred en Anna Kendall hebben per taal, oftewel communicatiestijl, bepalende factoren ontdekt waardoor mensen zeggen wat ze zeggen en doen wat ze doen. Als je die factoren, de communicatiesleutels (her-) kent en hun impact op mensen begrijpt, gaat er een wereld voor je open. Zo is het is voor de spreker van iedere taal belangrijk dat de filtervraag wordt beantwoord, dat hij of zij in diens behoefte wordt voorzien, er ruimte is voor de drijvende passie en hij of zij in de sterkste eigenschap wordt bevestigd. Gebeurt dat niet, dan ontstaat er vroeg of laat stress, die als dat langer duurt hoog kan oplopen. Laten we dat eens uitproberen op lijsttrekkers die momenteel bezig zijn met de formatiebesprekingen.
Sigrid Kaag
In een profiel in De Correspondent las ik: “ze houdt niet van details, ze houdt van fundamentele kwesties”. Dit laat zien dat ze van het grote plaatje houdt, van zaken die er echt toe doen voor de toekomst. Ook dat ze vanuit een eigen totaalvisie op het grote plaatje handelt. Dit alles wijst op twee talen, namelijk de Contemplatortaal en de Shapertaal, waarbij haar voorkeur als eerste bij de Contemplator lijkt de liggen. Haar Contemplatorfilter (‘vind ik dit echt interessant?’ ) in combinatie met haar Shaper filter (‘wat is je plan’?) maakt dat ze vooral geïnteresseerd is in de vraag waar Nederland naartoe moet. Als mensen met haar communiceren over ditjes en datjes, wordt haar filtervraag niet beantwoord en haakt de Contemplator af.
Een andere belangrijke aanwijzing voor deze taal is te vinden in de opmerking: “ze is vaak stil aan tafel.” De Contemplatortaal luistert altijd eerst, wil alle informatie ontvangen en daarna analyseren, met als doel om een logische en kloppende oplossing te vinden. Dat kan maar zo een paar dagen duren. Voorts is ze “niet gevoelig voor groepsdruk”. Ook dit kenmerk wijst op die taal. Het eigen denken en logica staan centraal en zorgen ervoor dat ze onafhankelijk is. Ze is geïnteresseerd in logische argumenten die haar inzichten kunnen versterken en haar visie kunnen verbeteren, maar laat zich niet afleiden door mensen die haar vanuit de relatie willen beïnvloeden.
Verder valt op dat ze “meteen haar positie prijsgeeft”. Hierin zou de behoefte aan redelijkheid kunnen schuilen. De Contemplatortaal zoekt altijd naar een goede oplossing die redelijk is voor alle partijen. Dan ligt het voor de hand dat ze haar positie meteen bekend maakt. Ook het feit dat ze lang bij haar standpunt blijft en dan opeens toegeeft, laat die taal zien. Een Contemplator denkt altijd goed na. Als hij of zij dan een conclusie heeft getrokken, dan is die logisch en kloppend en houdt de Contemplator daaraan vast. Tegelijkertijd kan een Contemplator een besluit of conclusie vanuit nieuwe inzichten heroverwegen. Mede door de behoefte om redelijk te zijn, kan dit ertoe leiden dat ze als het ware ‘omgaat’.
Communicatiesleutels van de Contemplator:
- Filtervraag: ‘vind ik dit echt interessant?
- Belangrijkste behoefte: onverdeelde aandacht en persoonlijke ruimte.
- Passie: weten.
- Kracht: loyaliteit.
- Wanneer je geen rekening houdt met deze sleutels, ontstaat er stress.
Tips om met de Contemplator om te gaan:
Ga na waarin hij of zij geïnteresseerd is. Geef de Contemplator je onverdeelde aandacht en geef ruimte voor genuanceerde afwegingen. Laat stilte toe in een gesprek en laat hem of haar nadenken zolang zij of hij dat nodig vindt. Voorkom teveel geklets waar de Contemplator niet in is geïnteresseerd. Dwing de Contemplator niet tot een onmiddellijk besluit. Stel zijn manier van doen of intelligentie niet ter discussie. Voorkom verwarring, chaos en te veel lawaai.
Gert-Jan Segers
Wat in het artikel in NRC vooral wordt benadrukt, is zijn strategische denken en handelen. Iets wat Gert-Jan Segers in de loop der jaren steeds meer heeft ontwikkeld. Hij weet wanneer hij wel of niet iets moet zeggen of kan bereiken. Hij weet ook hoe hij via anderen, eigen doelen kan bereiken. Hij wordt omschreven als ‘alert, doelmatig en vasthoudend’. Dit alles wijst erop dat hij zijn Shapertaal steeds beter heeft leren toepassen en ook dat die taal door hem in het verleden mogelijk minder makkelijk werd toegepast.
Wat verder opvalt in de beschrijving, is dat hij geen behoefte heeft om ‘hard op de trom te slaan als hij ergens moeite mee heeft’. Daarin lijkt hij eerder zijn Producertaal in te zetten, een tactvolle en gebalanceerde taal die graag onopvallend acteert en via anderen zijn doelen wil bereiken. Gert Jan Segers heeft een kleine fractie en bijgevolg veel minder middelen en mensen om in te zetten dan de grote fracties, terwijl hij toch veel bereikt. Ook dat is een kenmerk van de Producer, die bij uitstek met weinig middelen veel weet te bereiken.
Ook valt nog op dat hij de informele lijnen wist te vinden (‘even koffie drinken, even een belletje’), wat betekent dat hij vanuit strategische afwegingen ook zijn Influencertaal kan ‘aanzetten’. Dat is de taal die contact wil en van daaruit een stukje verbondenheid kan creëren. Kortom: Gert-Jan Segers laat zien dat hij makkelijk schakelt tussen meerdere talen (Shaper, Influencer en Producer).
De Shapertaal en Influencertaal worden verderop beschreven. De Producertaal die hij laat zien, is een taal die makkelijk schakelt tussen ratio, gevoel en actie. Dat gebalanceerde acteren van deze taal wordt door de omgeving als heel plezierig ervaren om mee om te gaan.
Communicatiesleutels van de Producer:
- Filtervraag: heb jij je leven op orde?
- Behoefte: waardering en weloverwogen geschenken.
- Drijvende passie: beheren en besturen.
- Sterkste eigenschap: vindingrijkheid.
Tips om met de Producer om te gaan:
Toon je waardering voor de gastvrijheid en hoffelijkheid van de Producer en de tijd die ze voor je vrijmaken. Complimenteer hen voor hun gebalanceerde omgang met mensen. Lever goed werk of laat weten dat je dat nastreeft. Geef hen kwaliteitsgeschenken. Dat doen zij ook. Waardeer hen daarom.
Beluister de podcast met Ron Brummans:
Mark Rutte
De beschrijving in NRC geeft een aantal belangrijke aanwijzingen voor één taal, namelijk: argumenteert niet op inhoudelijke punten, vaag over zijn einddoel, nadruk op persoonlijke relaties, probeert zich te verdiepen in drijfveren van mensen, rechtstreeks ‘nee’ zeggen doet hij zelden, omdat dat de relaties schaadt, heeft moeite de harde boodschap te vertellen en concentreert zich op persoonlijke verhoudingen.
Al deze aspecten wijzen vooral de Influencertaal. Deze taal vindt contact en verbondenheid – persoonlijke relaties – het belangrijkste. De inhoud van een gesprek is ondergeschikt als dat de relatie in de weg staat. Die behoefte aan contact zorgt er ook voor dat de Influencer moeite kan hebben om een harde boodschap te brengen, omdat de Influencer dan het contact kwijtraakt. De Influencer heeft ook een positieve en optimistische levenshouding. Die attitude en de behoefte aan contact en verbondenheid geven een verklaring voor de nogal vaak bekritiseerde en dus onbegrepen lach op het gezicht van Rutte. De Influencer benadert mensen graag positief en wil hen aanmoedigen. Een lach op het gezicht laat die houding zien.
De beschrijving in de NRC geeft aan dat je ook strategisch tegen Rutte opgewassen moet zijn. Dat is zeer waarschijnlijk zijn Shapertaal die op de achtergrond meedraait, in combinatie met de Influencertaal, die meestal haarfijn aanvoelt hoe hij andere mensen kan beïnvloeden.
Communicatiesleutels van de Influencer:
- Filtervraag: hebben we contact?
- Behoefte van anderen: bevestiging en verbondenheid.
- Drijvende passie: aanmoedigen.
- Belangrijkste eigenschap: enthousiasme.
Tips om met de Influencer om te gaan:
Laat je waardering merken voor de gezelligheid die ze meebrengen met hun gedrag, en voor de omgeving die ze bijvoorbeeld thuis of in hun kantoor creëren. Waardeer hun creatieve ideeën en vraag ze ernaar. Geef ze de ruimte om hun creativiteit in te zetten. Influencers willen op een positieve manier met negativiteit omgaan. Ze houden niet van klagen en willen een oplossing vinden. Ze houden er niet van als mensen in zelfmedelijden blijven hangen.
Wopke Hoekstra
Het meest opvallende in de omschrijving via NRC is dat hij ook wel ‘mister nein’ wordt genoemd. Zijn wil is wet. Hij is onverzettelijk. Hij denkt veel na over zijn machtspositie. Hiermee laat hij een combinatie van de twee meest masculiene talen van de Life Languages zien, namelijk de Shaper en de Mover.
De Mover is de taal die het makkelijks van alle talen het conflict aangaat. Zeker wanneer een Mover onder druk staat, wordt zijn communicatie en gedrag vaak gekenmerkt door ‘It’s my way or the highway’.
De Shapertaal laat Wopke Hoekstra zien door zijn enorme gerichtheid op eigen doelen, onder andere zichtbaar doordat hij zijn machtspositie steeds weer probeert te versterken. Daarmee wil hij controle over het behalen van zijn doelen. Anderen mogen dan niet in de weg lopen. De combinatie van de Shaper en Mover levert enerzijds krachtige communicatie op en anderzijds weinig gerichtheid op verbondenheid en empathie. Eigen doelen realiseren, is het belangrijkst.
Communicatiesleutels van de Movertaal:
- Filtervraag: ‘wat is je beweegreden?’ (Waarom doe jij dit?)
- Behoefte: actie en congruentie.
- Drijvende passie: innoveren.
- Belangrijkste eigenschap: moed.
Tips voor het omgaan met de Movertaal:
Kom meteen ter zake en wees kort en bondig. Geef eerst een korte opsomming van de feiten voordat je details vertelt en let goed op hoeveel details de Mover wil horen. Voorkom inconsistentie en incongruentie in woord gedrag. Dat is voor de Mover een gruwel. Voorkom beschuldigen, excuses maken, uitleggen, herhalen en oude koeien uit de slot halen. Wees rechtdoorzee. Laat weten dat je zijn uitdagende besluiten en prestaties waardeert en mee wilt werken aan zijn verbeterplan. Als de Mover te hard uit de hoek komt, spreek hem/haar daar dan direct en zonder omwegen op aan
De communicatiesleutels van de Shapertaal zijn:
- Filtervraag: ‘Wat is je plan?’ (Wat wil je bereiken?)
- Behoefte: Steun aan en overeenstemming met het eigen plan.
- Drijvende passie: Leiding geven.
- Belangrijkste eigenschap: Geduld met het eigen plan.
Tips om met de Shaper om te gaan:
Shapers zijn niet geïnteresseerd in koetjes en kalfjes. Het mag van hen over iets inhoudelijks gaan. Ze willen horen over doelen en plannen. Wanneer je geen doel of plan hebt, raken ze gefrustreerd. Ze begrijpen niets van mensen die door het leven lijken te dwalen. Vraag naar hun doelen en plannen. En laat merken dat je hen daarin steunt. Waardeer hun leiderschapskwaliteiten.
We zien hier vijf van de zeven Life Languages aan het werk in de praktijk van de Nederlandse politiek. De verschillende filters en behoeftes laten zien dat er tussen de vier onderhandelaars veel misverstanden kunnen ontstaan en ook daadwerkelijk lijken te ontstaan. Kijk maar hoeveel moeite Mark Rutte heeft met Sigrid Kaag. Als je in je gesprekken geen rekening houdt met die filters en behoeftes van anderen, dan kan het contact uiterst moeizaam verlopen. Ook dat speelt een rol in de politieke onderhandelingen van de afgelopen tijd.
Door: Ron Brummans
Ron Brummans heeft zijn bedrijf in executive coaching in 2012 opgericht, waarin hij (kandidaat)bestuurders en -commissarissen traint in effectieve communicatie in woord en daad. Meer over Ron Brummans via www.ronbrummans.nl.
