Een veelgebruikt model voor stakeholdermapping is het Stakeholder Salience Model van Mitchell, Agle & Wood (1997). Dit model kent een gedetailleerde stakeholderverdeling en houdt rekening met urgentie. Het salience model beschrijft zeven typeringen van stakeholders die zijn gebaseerd op een drietal kenmerken. De combinatie van deze kenmerken bepaalt vervolgens het type stakeholder.
Kenmerken Stakeholder Salience Model
De drie kenmerken binnen het Stakeholder Salience Model zijn:
- Macht: Hierbij gaat het om de macht die de stakeholder heeft om de organisatie of het denken over de organisatie te beïnvloeden.
- Legitimiteit: Hierbij gaat het om de vraag in hoeverre de acties die een stakeholder uitvoert correct of wenselijk zijn binnen de organisatie.
- Urgentie: Hierbij gaat het om de vraag in hoeverre de uitkomst van belang is voor de stakeholder en welke tijdsdruk hiermee is gemoeid.
Hoe hoger een stakeholder scoort op deze drie aspecten hoe prominenter de stakeholder (aanwezig) is voor de organisatie.
Soorten stakeholders in het Stakeholder Salience Model
Er zijn verschillende soorten stakeholders binnen het Stakeholder Salience Model.
Latente stakeholders
Als stakeholders slechts een van de genoemde kenmerken bezitten, dan worden zij latente stakeholders genoemd en bevinden zij zich aan de buitenzijde van het stakeholder salience model (1, 2 en 3):
- Slapende stakeholder (kenmerk: macht): Een slapende stakeholder oefent nog geen macht uit, omdat zijn of haar eis onvoldoende legitimiteit en urgentie kent. De stakeholder heeft echter wel de potentie te winnen aan urgentie en legitimiteit. Een voorbeeld is een ministerie of overheidsinstantie. Zij hebben geen directe aanleiding om te acteren, maar wanneer ze dat toch doen dan kunnen ze wel impact genereren
- Zwakke of discrete stakeholder (kenmerk: legitimiteit): De zwakke stakeholder heeft geen urgentie maar wel legitimiteit. Door het gebrek aan macht is deze stakeholder echter niet in staat de organisatie te beïnvloeden. Voorbeeld is een vrijwilligersorganisatie.
- Veeleisende stakeholder (kenmerk: urgentie): Deze stakeholder voert een urgente claim op, maar heeft onvoldoende legitimiteit. Er is geen sprake van macht die kan worden uitgeoefend. Voorbeelden zijn notoire klagers bij een organisatie.
Te verwachten stakeholders
Stakeholders die twee van de drie kenmerken bezitten worden getypeerd als de te verwachten stakeholders en begeven zich richting het midden van het stakeholder salience model (nummers 4, 5 en 6):
- Dominante stakeholder (kenmerken: macht/legitimiteit): Een dominante stakeholder beschikt over macht en over legitimiteit. Zijn eis of claim is echter niet urgent. De stakeholder verwacht veel en krijgt vaak ook aandacht. Te denken valt aan werknemers, de ondernemingsraad en vertegenwoordigers van een vakbond.
- Gevaarlijke stakeholder (kenmerken: macht/urgentie): Een stakeholder is gevaarlijk als deze macht bezit en een urgente claim of eis heeft, maar onvoldoende legitimiteit. De stakeholder kan dwingend zijn en zelfs vijandige middelen gebruiken. Het is van groot belang gevaarlijke stakeholders te onderkennen, maar het is niet altijd noodzakelijk aan hun claim te voldoen. Een voorbeeld van een gevaarlijke stakeholder is een maatschappelijke organisatie of een patiëntenvereniging.
- Afhankelijke stakeholder (kenmerken: legitimiteit/urgentie): De afhankelijke stakeholder heeft een urgente en legitieme eis, maar het ontbreekt hem aan macht. Hierdoor is de stakeholder afhankelijk van anderen, zoals een dominante stakeholder die wel de macht heeft om de wil van de afhankelijke stakeholder op te leggen aan de onderneming. Een afhankelijke stakeholder kan bijvoorbeeld zijn een lokale afdeling van een natuurbeschermingsorganisatie. Zij kunnen gevaarlijk worden als zij de moederorganisatie weten te mobiliseren om druk uit te oefenen op je organisatie.
Ultieme stakeholders
Ultieme stakeholders: Stakeholders die aan alle kenmerken voldoen worden ultieme stakeholders genoemd (nummer 7).
- Ultieme stakeholder (kenmerken: macht/legitimiteit/urgentie): Stakeholders kunnen als ultieme of definitieve stakeholder worden gezien als zij zowel over macht beschikken als over een legitieme en urgente claim. Vanzelfsprekend zijn dit de allerbelangrijkste stakeholders om het gesprek mee aan te gaan. Bijvoorbeeld het medisch stafbestuur in een ziekenhuis.
De non-stakeholder
Ten slotte benoemt het stakeholder salience model is er nog de non-stakeholder (nummer 8). Dat zijn de stakeholders die aan geen van de drie aspecten voldoen en met wie je in theorie dus feitelijk ook niet direct rekening hoeft te houden. De aandacht voor deze stakeholdergroep kan beperkt zijn.
Bron: Van winst naar waarde
Door: Frank Peters
