De oplossingenmachine wordt geactiveerd zodra we een spannend vraagstuk tegenkomen. De Afpakker komt met een oplossing voor een ander en Calimero vraagt juist een ander het over te nemen. Het spannende gevoel dat het vraagstuk met zich meebrengt, wordt dan opgelost en dat maakt de oplossingenmachine ook vaak zo aantrekkelijk.
En om een patroon zichtbaar te maken, beginnen we, zoals telkens in het boek De Oplossingenmachine met een voorbeeld van thuis.
Een koude winter
Het was zondagochtend en hartje winter. Het had die nacht flink gesneeuwd en Jasper en Sterre waren heerlijk in de sneeuw aan het spelen. Nou ja, grotendeels dan, want ze kwamen te pas en te onpas binnen en lieten dan steeds de deur van de woonkamer naar de tuin openstaan. Ze renden naar de gang, kwamen terug, gingen weer naar buiten en lieten dan opnieuw de deur openstaan.
Ondertussen zaten mijn vrouw en ik met een kop warme chocomel aan de eettafel een spelletje te doen. Vlak bij de deur naar de tuin. ‘Jongens, doe eens even de deur achter jullie dicht als jullie naar binnen of naar buiten gaan! Wij krijgen het hier heel erg koud.’
‘Is goed papa’, riepen die twee brave kinderen in koor. Maar de eerstvolgende keer en de drie keren daarna lieten ze de deur gewoon weer openstaan.
Hmm … het is vreemd. Als ik mijn kinderen zo door het jaar heen beleef dan heb ik altijd het gevoel dat ze vrij goed luisteren. Maar als ik zo de anekdotes hier in dit boek opschrijf dan lijkt dat toch niet helemaal te kloppen …
‘Jongens, we hebben het nu al een paar keer gezegd. Doe als-je-blieft die deur even dicht!’
‘Ja, papa. Sorry papa!’
Maar ondanks hun ongetwijfeld welgemeende verontschuldigingen, veranderde er het half uur daarna nog helemaal niets.
Niet de oplossing, maar het probleem
Oké … geef niet de oplossing, geef het probleem. De eerstvolgende keer dat zij binnenkwamen wist ik ze te onderscheppen. Ik heb geleerd dat je dan eerst moet invoegen … ‘Jongens, ik begrijp hoe leuk het voor jullie is om buiten te spelen en dat het lastig is om er steeds aan te denken de deur dicht te doen. Maar…’ Nee! Geen ‘maar’! Dat heb ik ook geleerd: daar kun je beter een ‘En’ van maken. ‘En… tegelijkertijd hebben wij het steeds erg koud als die deur open blijft staan.’ Yes. Goed gezegd: nu nog het probleem bij hen leggen! ‘Vinden jullie het niet heel vervelend als jullie ouders het heel erg koud krijgen doordat jullie de deur steeds vergeten dicht te doen?’
Jasper keek Sterre aan, en Sterre keek Jasper aan. Toen keken ze terug naar mij: ‘Niet echt’, zei Sterre met een heel lief gezicht. ‘En mogen we dan nu weer spelen?’
Wat als de ander jouw probleem niet deelt?
Twee jonge poesjes
Nog diezelfde winter kregen we twee jonge poesjes: Ronja en Birk (lang verhaal). En die twee kittens waren werkelijk de twee snoezigste poesjes die je ooit hebt gezien. Jasper en Sterre waren er direct helemaal dol op. Sterre kwam naar mij toe en vroeg: ‘Papa, wat gebeurt er eigenlijk als een van de poesjes door de deur naar de tuin glipt? Die kan dan toch onder de heg door op de straat belanden? Maar daar rijden auto’s! Kunnen ze daar dan niet doodgereden worden?’
Ik wil natuurlijk geen curling-ouder zijn, dus ik zei: ‘Ja, Sterre, dan zouden ze inderdaad onder een auto terecht kunnen komen, of bijvoorbeeld verdwalen ofzo.’
Vanaf dat moment is de deur nooit nog één keer blijven openstaan. Ik was stomverbaasd. Tot die tijd had ik mezelf wijsgemaakt dat het wel logisch was dat Jasper en Sterre niet aan die deur dachten als ze zo in de ban waren van het spelen. Maar nee hoor, met dat spelen had het niets te maken. Ze vonden het koude gevoel van hun ouders gewoon niet belangrijk genoeg. Daarom bleef het niet haken. Omdat ze het beschermen van Ronja en Birk wél belangrijk vonden, is de deur vanaf dat moment niet één keer meer open blijven staan.
Het blijft niet haken
Het lastige van de oplossingenmachine is dat die continu over alle haakjes van mensen heen vliegt. Er gebeurt van alles, maar het blijft heel vaak niet haken. Zo worden er POP-gesprekken (Persoonlijk OntwikkelPlan) georganiseerd, of worden we met een PE-puntensysteem (Permanente Educatie) naar een training gelokt om te werken aan onze ontwikkeling. Of moeten we incidentmeldingen invullen om te zorgen voor meer veiligheid. Maar als die oplossingen niet aansluiten bij wat we zelf betekenisvol vinden, dragen dergelijke oplossingen vaak nauwelijks echt bij aan ander gedrag.
Bron: De Oplossingenmachine
Door: Wouter Hart, Thom Verheggen
