En weer ligt er zo’n fantastisch boek van Jitske Kramer voor mij op tafel. Jam Cultures. Een boek waar ik veel in herken. Als mens, en zeker ook als professional.
Hoe doen en praten we als mensen met elkaar? In dit boek zoomt Jitske Kramer in op wel en niet meedoen, meepraten en meebeslissen; want in de kern is dat waar inclusie over gaat. En diversiteit gaat over de mix van zichtbare en onzichtbare verschillen. Hoe we met inclusie (willen) omgaan is niet vanzelfsprekend. Niet in de organisaties waar we werken en niet in de buurt waar we wonen. Hoe kijk jij er naar?
De oproep van Jitske is heel expliciet; Wees jezelf en pas je aan. Met deze inclusieparadox hebben we te maken. Voortdurend. Allemaal. Daarom is het zo heerlijk om door dit boek te bladeren en die stukken te lezen die op dit moment bij jou resoneren. Kriskras door het boek heengaan is geen probleem, maar je kunt natuurlijk ook gewoon vooraan beginnen. Er staan voor ons allemaal heel herkenbare situaties in beschreven. Jaren geleden had ik me als directeur dolgraag door dit boek willen laten inspireren zodat bij een complex besluitvormingsproces iedereen mee had kunnen beslissen. Ook de meer persoonlijke teksten van Jitske zullen ongetwijfeld herkenning oproepen bij veel lezers. Voor mij maken ze het boek completer omdat ze gevoelens verwoorden die ook mij niet vreemd zijn en die juist in het omgaan met diversiteit zo prangend kunnen opspelen; zelfs als je de theorie rondom inclusie kent. Kramer introduceert in dit boek de zogenaamde jamcirkel, want omgaan met en werken met verschillen, dat moet iedereen. Want we zijn allemaal anders. Aan de hand van vijf aandachtsgebieden neemt de schrijver ons in dit boek mee om tot meer inclusie te komen. Via 1) verbinding en onderscheid begeleid ze je naar 2) macht, en 3) verschillende waarheden. Om daarna van 4) vertrouwen in elkaar en in het proces, als laatste in te gaan op lef om samen te werken aan meer inclusie. Daarnaast zul je de acht principes herkennen die Kramer al in een eerder boek beetpakte. Als je de andere boeken van haar kent, krijg je in dit boek een aantal opfrissers aangereikt. Die zijn gelukkig nergens storend. Juist fijn dat er weer een inspirerend naslagwerk van een collega-antropoloog in mijn boekenkast pronkt. Ieder hoofdstuk sluit af met ‘Hoe dan?’. Dat is prettig om wat je hebt gelezen verder te onderzoeken door bijvoorbeeld A) in gesprek te gaan met jezelf en anderen en/of B) in actie te komen. Voor een sessie met een team in de zorg krijg ik door het lezen van Jam Cultures meteen zin om een nieuwe gespreksvorm te ontwerpen en uit te proberen. Eentje waarmee ik het omgaan met verschillen in communiceren kan onderzoeken zowel via het gesprek als in de actie.
