Wat is leiderschap? Er zijn vele definities van leiderschap. Wellicht zijn er evenveel definities als onderzoekers die dit fenomeen bestuderen. ‘Er zijn bijna net zoveel definities van leiderschap, als dat er personen zijn die het concept een definitie willen geven’, schreef Bass al in 1990. Sindsdien is het aantal definities alleen maar toegenomen.
Leiderschap: Gemeenschappelijke aspecten
Ondanks deze hoeveelheid aan definities is een drietal gemeenschappelijke aspecten te herkennen. Ten eerste is leiderschap een proces tussen een leider en een groep individuen, ook wel volgers genoemd. In dat proces is een belangrijk element macht en beïnvloeding. Dat proces vindt plaats in een bepaalde context en het proces is erop gericht om doelen te realiseren. Yukl (2006) definieert leiderschap als het proces van beïnvloeding van anderen om te begrijpen en overeenstemming te bereiken over wat gedaan moet worden en hoe dat moet gebeuren, en het proces van faciliteren van individuele en collectieve inspanningen om de gedeelde doelen te realiseren.
Leiderschap is een fenomeen dat in de context, in de interactie tussen leider en volger plaatsvindt en voor iedereen toegankelijk is.
Leiderschap betreft dan de situatie waarin er sprake is van een gebeurtenis tussen leider en volgers, waarbij het individu dat anderen beïnvloedt de leider is. De leider geeft richting aan een groep individuen om een doel of taak te realiseren. Het is volgens hem een fenomeen dat in de context, in de interactie tussen leider en volger plaatsvindt en voor iedereen toegankelijk is. Daarbij gaat het niet om bepaalde eigenschappen van een individu.
Eigenschappen van een leider
Anderen daarentegen kijken wel naar persoonlijke eigenschappen van een leider (De Hoogh et al., 2005; Judge et al., 2009). De vraag wat leiderschap is, kan dan als volgt worden beantwoord: ‘Leiderschap wordt vormgegeven in het proces tussen de persoon van de leider, de kenmerken van de volgers en die van de situatie’ (Van Muijen, 2005, p. 7). Hetkomt dan tot uitdrukking in de bekwaamheid van een leider om anderen te beïnvloeden en in staat te stellen om een bijdrage te leveren aan het realiseren van de doelstellingen en het succes van de afdeling of organisatie waar zij werken. Het gaat daarbij in feite steeds om de vraag over de mate van ‘fit’ tussen leider, medewerkers en context.
Leiderschap is dus een zeer dynamisch proces en wat vandaag effectief is, hoeft dat morgen niet meer te zijn.
Leiderschap gaat over samenspel tussen leider en volger
Dus als je vraagt: wat is leiderschap? Dan is het antwoord dat Leiderschap gaat om het samenspel tussen leider en volgers en niet zozeer om de vraag of er sprake is van een formele positie. Leiderschap gaat niet alleen om het beïnvloeden van de huidige situatie, maar ook op het voorbereiden van de organisatie op toekomstige ontwikkelingen.
Leiderschap is dus een zeer dynamisch proces en wat vandaag effectief is, hoeft dat morgen niet meer te zijn. In deze definitie is leiderschap onderhevig aan een bepaalde houdbaarheidsdatum.
Overzicht leiderschapsdefinities
Yukl (2010) geeft een overzicht van een aantal definities die de veelheid en verscheidenheid tracht te representeren.
‘An interaction between two or more members of a group that often involves a structuring or restructuring of the situation and the perceptions and expectations of the members. Leaders are agents of change – persons whose acts affect other people more than other people’s acts affect them. Leadership occurs when one group member modifies the motivation or competencies of others in the group’
(Bass, 1990, p. 19).
(Hemphill en Coons, 1957, p. 7)
‘The behavior of an individual (…) directing the activities of a group toward a shared goal’ .
‘The influential increment over and above mechanical compliance with the routine directives of the organization’
(Katz en Kahn, 1978, p. 528).
‘Exercised when persons (…) mobilize (…) institutional, political, psychological, and other resources so as to arouse, engage, and satisfy the motives of followers’.
(Burns, 1978, p. 18)
‘The process of influencing the activities of an organized group toward goal achievement’.
‘About articulating visions, embodying values, and creating the environment within which things can be accomplished’ (Richards en Engle, 1986, p. 206).
(Rauch en Behling, 1984, p. 46)
‘A process of giving purpose (meaningful direction) to collective effort, and causing willing effort to be expended to achieve purpose’
(Jacobs en Jaques, 1990, p. 281).
‘Is the ability to step outside the culture (…) to start evolutionary change processes that are more adaptive’ .
(Schein, 1992, p. 2)
‘The process of making sense of what people are doing together so that people will understand and be committed’ .
(Drath en Palus, 1994, p. 4)
Bron: Tijdschrift M&O
Door: Jaap van Muijen en Jaap Schaveling
