In elke organisatie zijn regels. Formele regels en informele regels. De formele regels krijg je vaak in handen als je in dienst gaat. Dikke pakken papier met reglementen, gedragscodes, geheimhoudingsplichten, werkafspraken en interne regels. Pakken papier die meestal vluchtig worden doorgebladerd en daarna in het grote grijze archief belanden. En dan zijn er ook nog de informele regels, die je leert kennen als je in een organisatie aan de slag gaat. De momenten dat je op je kop krijgt omdat je in een T-shirt aankomt, terwijl de teammeeting toch echt een jasje vereist. Maar zijn al die regels wel nuttig?
Regels zijn nuttig, toch?
In eerste instantie ben je geneigd om ‘ja’ te zeggen. Natuurlijk zijn regels nuttig. Als iedereen maar wat zou doen wordt het een chaos. Als we op de weg allemaal kiezen aan welke kant we gaan rijden, gebeuren er ongelukken. Als we allemaal zomaar wat zouden doen op kantoor, gebeurt er niks, of te veel van het verkeerde en te weinig van het goede. En als er geen formele afspraken met strenge en minder strenge sancties zouden zijn, dan zou iedereen de regels overtreden. Toch? Of niet?
Oud-minister Ben Bot dacht dat formele regels eigenlijk wel afgeschaft konden worden. Hij legde dat als volgt uit: 80 procent van de mensen gedraagt zich normaal en houdt zich aan regels, of ze nu formeel zijn of niet. 20 procent houdt zich dus niet aan regels. Van die 20 procent houdt 10 procent zich niet aan regels omdat ze de sancties bij overtreding niet streng genoeg vinden. De andere 10 procent houdt zich überhaupt niet aan regels.
Strengere sancties dus bij overtreding van de afspraken en strengere regels, zou je denken. Maar dan gebeurt er volgens de theorie van Bot iets anders. Je houdt die 80 procent die zich toch al aan regels houdt, gedeeltelijk tenminste. Want die 10 procent die de straffen niet streng genoeg vond, houdt zich nu wel aan de regels, want de straffen zijn strenger. En die 10 procent die zich toch niet aan de regels houdt, doet dat nu nog steeds niet. Maar dan komt het. Van de originele 80 procent is er een groep van 10% die bewust recalcitrant wordt, omdat ze de straffen te streng vinden, de regels te strikt of anderszins hun kont tegen het krib gooien. Met strenger straffen en meer regels win je feitelijk dus niks.
Regels kunnen de prullenbak in
Eigenlijk kunnen die dikke pakken papier met alle bedrijfsregels zo de prullenbak in. Want de meeste mensen komen toch wel op tijd, doen hun werk sowieso naar vermogen, kijken geen porno op de bedrijfsnetwerken, doen niet aan seksuele intimidatie of machtsmisbruik, komen niet dronken op hun werk en plegen geen fraude. Als bedrijf heb je eigenlijk maar 1 regel nodig: doe normaal en doe je werk naar behoren. En of je dan een jasje nodig hebt, kun je prima zelf inschatten.
Door: Eduard van Brakel
