Neem een term, plak het woord leiderschap erachter en je hebt weer een nieuwe leiderschapsstijl. Er zijn inmiddels zoveel leiderschapsstijlen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom zetten wij de zeven belangrijkste stijlen voor leidinggeven hier op een rij.
Destructief leiderschap
‘Destructief’ slaat op de negatieve gevolgen van leiderschapsgedrag. Die gevolgen zijn door de manager in de meeste gevallen niet zo bedoeld. Het ontbreken van een actieve leiderschapsstijl, zoals in het geval van management by exception of laissez-faire leiderschap, heeft schadelijke gevolgen die vergelijkbaar zijn met verwaarlozend ouderschap. Autoritair of intimiderend leiderschap met de bedoeling om de prestaties en productiviteit te verhogen hoeft niet de intentie te hebben om een persoon te kleineren, maar roept wel een negatieve reactie op. In alle vormen van de destructieve leiderschapsstijlen gaat het om aanhoudend gedrag van managers.
Dienend leiderschap
Bij dienend leiderschap staat dienstbaarheid aan medewerkers, klanten en de gemeenschap centraal. De dienende leiderschapsstijl is niet gebaseerd op macht, hiërarchie en status. Hij is wel gebaseerd op bewustwording, zingeving, ontwikkeling en groei van medewerkers.
De Lean leiderschapsstijlen
Een goede Lean-leider weet in welke richting de organisatie groeit, wat voor bijdrage Lean hieraan levert en legt dit duidelijk en pakkend uit. De Lean-leider is echt een voorbeeld, bijna een held, is concreet en open in zijn eigen rol en de uitkomsten, ook al vallen deze soms tegen. Door zijn aandacht voor de medewerkers op de werkvloer en zijn coachende rol zorgt hij voor de ontwikkeling van zijn medewerkers. Door de juiste interventies rondom proactieve inzet en het streven naar verbeteringen van medewerkers ontwikkelt en bevestigt hij het gewenste gedrag. Hij staat open voor suggesties, neemt deze in overweging en geeft feedback over de keuze om de suggestie wel of niet te implementeren.
Operationele leiderschapsstijlen
Een operationeel manager heeft oog voor de korte termijn, uitvoer van taken, planning en organisatie. De operationeel manager is vaak praktisch ingesteld en heeft een groot probleemoplossend vermogen in praktische zin. Met deze leiderschapsstijl worden vaak direct uitvoerende taken aangestuurd.
Persoonlijk leiderschap
De definitie van persoonlijk leiderschap is: ‘100 procent verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gevoelens, gedachten en gedrag’. Je stopt dan bijvoorbeeld met klagen, anderen de schuld geven, roddelen, kleineren, anderen in de rede vallen, de verantwoordelijkheid afschuiven, je beroepen op smoezen, in plaats van zaken in orde brengen, aardig gevonden willen worden en verantwoordelijkheid nemen voor wat van de ander is.
Transactionele leiderschapsstijlen
De transactionele leiderschapsstijl richt zich op het ruilprincipe. In ruil voor het afleveren van goed en bevredigend werk binnen de afgesproken tijdslimiet, biedt de leidinggevende de medewerker een beloning voor zijn bijdrage. Deze beloning kan vertaald worden in extra loon, bonussen of de mogelijkheid tot extra inzetbaarheid. Transactioneel leiderschap is verwant aan de opvatting vanuit het Taylorisme dat ervan uitgaat dat medewerkers alleen gemotiveerd kunnen worden door belonen en straffen. Het eigenbelang van de leidinggevende en dat van de organisatie staat voorop.
Transformationeel leiderschap
Leiderschapsstijlen die onder het kopje transformationeel vallen gaan ervan uit dat medewerkers hun motivatie niet alleen ontlenen aan extrinsieke factoren, maar ook aan intrinsieke factoren. Gedrag wordt niet alleen gemotiveerd door de beloningen, maar ook door het proces dat naar die beloningen leidt. Een leider moet daarom in staat zijn om ook zaken als normen, waarden, behoeften en capaciteiten te beïnvloeden.
Bijzondere leiderschapsstijlen
Er zijn ook nog een paar grappige of bijzondere leiderschapsstijlen. We noemen er ter inspiratie nog drie:
Vitaal leiderschap
De leiderschapsstijl waarbij de vitaliteit van de medewerkers wordt bevorderd en behouden. Een vitale leider geeft het goede voorbeeld om met meer energie, motivatie en veerkracht in het leven te staan.
Phronese leiderschap
Phronese is te vertalen als ‘praktische Âwijsheid’: door de praktijk verkregen Âimpliciete kennis, en wordt in Japan al regelmatig Âtoegepast. Het stelt een manager in staat om, gegeven het moment en de omstandigheden, te bepalen wat goed is en de juiste maatregelen te treffen.
Liminaal leiderschap
Liminaal leiderschap is wanneer leiders de orde moeten herstellen en onzekerheid moeten begeleiden, al dan niet met rituelen.
Leiderschap uit de natuur
En dan is er voor leiders ook nog inspiratie te halen uit de natuur. Dat kan met deze stijlen van leiderschap:
Meeuwen leiderschap
Bij de leiderschapsstijlen die zijn gebaseerd op Meeuwenmanagement, doet de leider het Âvolgende: Aan komen fladderen, veel lawaai maken, en de mensen in vertwijfeling weer Âachter laten. Dat is wat een goede meeuwenmanager doet.
Organisch leiderschap
De drijvende gedachte achter organisch Âleiderschap is dat oudere modellen van Âleiderschap te veel afhankelijk zijn van de Âenkeling of een kleine groep aan de top. Bij organisch leiderschap verschuift de focus van de persoon van de leider naar het proces in de groep. Leiders komen tevoorschijn in plaats van dat ze worden aangesteld. Richting, Âsamenhang en actie ontstaan door gedeelde
visie en waarden die voortkomen uit voortdurende en intensieve interactie tussen Âmensen in de organisatie. Organisch leiderschap is sterk afhankelijk van de mate waarin mensen zichzelf kunnen aansturen en motiveren.
Mosquito leiderschap
Een muskiet kan een wat vreemd dier zijn voor een leiderschapsmetafoor. Maar kijk eens naar de term ‘virale marketing’ of ‘het
viraal Âverspreiden van ideeën’. Niemand wil natuurlijk een virus oplopen, maar waar het om gaat is dat bij Mosquito leiderschap de Lean leider viraal de verandering in mindsets gaat vÂerspreiden door de organisatie te ‘infecteren’ met zijn ideeën en overtuigingen.
Goed leidinggeven
Maar uiteindelijk draait het natuurlijk om goed leidinggeven. En dat doe je met een stijl die bij jezelf past, maar die ook aansluit bij hoe medewerkers aangestuurd willen worden.
Door: Eduard van Brakel
