Samenwerken in een keten of netwerk in de zorg is niet eenvoudig. Waar begin je en hoe pak je dat aan? In dit artikel wordt een instrument toegelicht waarmee een multidisciplinair zorgprogramma kan worden ontwikkeld. Dit zorgprogramma zal gebaseerd zijn op de behoeften van cliënten en op evidence-based richtlijnen.
Een kwaliteitsstandaard (eerder ook wel zorgstandaard genoemd) beschrijft in algemene termen wat de norm is voor optimale zorg. Kwaliteitsstandaarden zijn gebaseerd op breed gedragen richtlijnen en streven naar integrale afgestemde zorg.
Het zorgprogramma zorgt voor een praktische vertaalslag van de kwaliteitsstandaard. Het zorgprogramma kan vervolgens voor de cliënt vertaald worden in een individueel zorgplan waarin ’wanneer’ en ’door wie’ benoemd staan (zie figuur).
De tool die hier besproken wordt, richt zich op de vertaalslag van een zorgstandaard naar een zorgprogramma, niet naar een individueel zorgplan.
Wat is een zorgprogramma?
Een zorgprogramma is een samenhangend aanbod voor een specifieke doelgroep. Alle vormen van zorg en begeleiding die voor de doelgroep van belang zijn, maken deel uit van het zorgprogramma. Ook beschrijft een zorgprogramma wie wat doet, van preventie tot palliatieve fase. Zo krijgt iedere cliënt de zorg die aansluit op zijn persoonlijke situatie.
Van zorgstandaard tot individueel zorgplan.
Bron: Raamwerk Individueel Zorgplan (Coördinatieplatform zorgstandaarden, maart 2012)
Doel
Het doel is vertalen van de kwaliteitsstandaard naar een regionaal zorgprogramma, met als resultaat een set afspraken over de zorginhoud, het zorgproces, de samenwerking en kwaliteitsindicatoren. En een start met de implementatie daarvan.
Aanpak
- Pak de kernpunten uit de kwaliteitsstandaard of de samenvatting, of maak gebruik van de indicatorenset.
- Verzamel de zorgprogramma’s of zorgpaden die al binnen jouw regio zijn ontwikkeld of worden gebruikt.
- Kijk waar overeenkomsten en lacunes zijn met de kwaliteitsstandaard als norm. Op welke onderdelen is aanvulling, actualisatie of verdere uitwerking nodig?
- Werk met kernspelers aan het uitwerken van de lacunes. Richt hier bijvoorbeeld een multidisciplinaire werkgroep voor in. Tip: betrek tijdig financiers en cliënt- en patiëntenorganisaties bij de uitwerking. Probeer eindeloos overleg en voortdurende belangen- en domeinstrijden te voorkomen, hoe lastig dit ook is. Een onafhankelijke voorzitter van de werkgroep kan hierin helpen.
- Probeer de nieuwe werkwijze eerst op kleine schaal uit. Zorg voor een gefaseerde aanpak: start met een kleine groep cliënten en breid later uit.
- Zorg voor een kartrekker op zowel inhoud als op projectmanagement met tijd en mandaat. Maak met elkaar een planning en benoem een aantal quick-wins.
- Evalueer de nieuwe werkwijze op individueel en op groepsniveau. Zijn de afspraken over de zorginhoud, het zorgproces, de samenwerking en indicatoren helder en werkbaar in de praktijk?
- Vertaal het zorgprogramma naar een cliëntenversie. Denk bijvoorbeeld aan het in begrijpelijke taal beschrijven van het zorgproces, van de rol van de betrokken zorgverleners en van de rol van de patiënt en naasten. Publiceer informatie voor cliënten op de website of maak een gezamenlijke folder.
- Beschrijf de randvoorwaarden voor het management. Vertaal deze naar een businessplan. Randvoorwaarden kunnen bijvoorbeeld kartrekkers voor het projectmanagement zijn met tijd en mandaat, een goede planning, enzovoort.
Wat verder?
Niet voor elke patiënt biedt een zorgprogramma meerwaarde. Denk bijvoorbeeld aan mensen met meerdere aandoeningen. Veel chronisch zieken hebben vanwege multimorbiditeit te maken met verschillende kwaliteitsstandaarden.
Welke kwaliteitsstandaard moet dan gehanteerd worden? Een programma vraagt altijd om een persoonsgerichte benadering.
Bron: Tools voor keten en netwerken, Mirella Minkman, Lideweij Vat en Stannie Driessen, Vakmedianet, Deventer.
