Beste Leike,
In mijn familie was het ongepast een Duitse auto te rijden. Ver na de oorlog wilden we altijd nog als eigentijdse helden wraak nemen op onze Oosterburen. Naar Duitsland op vakantie? Uit principe niet. Als een Duitser de weg vroeg, stuurde je hem vier keer linksaf.
De Engelsen en de Amerikanen daarentegen, die hadden ons bevrijd, die verdienden onze eeuwige dank en bewondering. Dat richtte de blik in niet alleen mijn familie maar van het hele land zo ongeveer. Dus luisterden we naar Elvis en de Beatles, droegen we spijkerbroeken, keken we naar Hollywoodproducties en lazen we ‘great American novels’. Nog altijd volgen we de politiek in de USA beter dan die bij de buren (Hoe heet die nieuwe bondskanselier ook weer?). Die focus op het westen was wederzijds. Voor de VS was Europa jarenlang de natuurlijke bondgenoot en handelspartner. De daarbij passende Amerikaanse politiek van culturele dominantie in het westen is goed geslaagd; we nemen bijna alles over wat daar gebeurt. Of het nu gangstarap is of Netflix, of het om paranoïde samenzwering gaat de preutsheid van Facebook of de inval in Irak, we volgen een land waarvan ik denk dat het hoe langer hoe meer de weg kwijt is.
Bedolven onder Angelsaksen
Ook in ons vak worden we al jaren bedolven onder de Angelsaksen. En het zijn vooral de Amerikanen die onze kijk op organiseren en veranderen domineren Let eens op de Engelse woorden die in ons vak zo gewoon zijn: management, change, lean, CEO, agile, meeting, HR en finance. Of neem bijvoorbeeld eens de gebroeders professor Ten Have die veranderkundige theorieën onderzoeken op hun houdbaarheid: de literatuurlijst bestaat uitsluitend uit Amerikaanse theorie.
Terwijl er met een blik oostwaarts zoveel moois zichtbaar wordt. Jij schreef een mooi stuk over het begrip resonantie dat de socioloog Hartmut Rosa in zijn vuistdikke boek onderzoekt en uit de doeken doet. Ik herlees op dit moment Woede en Tijd van de Duitse filosoof Peter Sloterdijk, over hoe woede als onuitputtelijke bron van energie de tijdgeest richting geeft. Ook al zo actueel. En eerder lazen we Niklas Luhmann, een andere Duitse socioloog met een mooie dwarse kijk op bijvoorbeeld macht en vertrouwen.
Ik realiseer me dat we steeds vaker bij Duitsers terecht zijn gekomen voor het broodnodige originele en diepgravende begrip van onze tijd. Gek eigenlijk hoe blind we daarvoor waren.
Verstandige blik oostwaarts
Dus hoe fijn en verstandig zou het zijn als we in onze vakontwikkeling onze blik eens meer oostwaarts zouden richten. Naar Een bloeiende democratie en economie en onze grootste handelspartner. Naar het land van het Wirtschaftswunder, de Energiewende en een kabinetsformatie waar men in korte tijd een echt vernieuwend programma durft af te spreken. Niet een land van draagvlak of haalbaar en betaalbaar, maar een land van ‘Wir schaffen das’ en we bieden jullie wat IC-bedden aan. Daar kunnen we wel wat van leren, lijkt me.
Alleen dat woordje Führer zit me wat dwars als we het in ons vak over leiderschap zouden hebben. Maar ik vond leiderschap toch al een overschat fenomeen.
Groet, Jaap
Veranderkundigen Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwste boek is: Onmacht >>>
[1] Reconsidering change management, applying Evidence-based insights in change management practice. Routledge 2017
