Ongeveer drie jaar geleden vertelden een groepje enthousiaste executives mij dat het succes van hun business feitelijk kwam door drie dingen: een heldere strategie, een absolute focus op de dingen die er werkelijk toe deden en ten slotte een cultuur van krachtige actie. Hun resultaten waren fantastisch: het gerucht ging dat er een geldpers was verborgen in de kelders van hun fabriek. Echter, ze sloegen de plank volledig mis met hun analyse over de oorzaak van deze geweldige resultaten: binnen twee jaar zakte hun business door het ijs. Na een pijnlijke reorganisatie is de business onlangs verkocht, het personeel gedeeltelijk ontslagen en winstgevendheid is nog steeds ver te zoeken.
Dit is een tragisch voorbeeld van de illusie van controle: we wijzen veel te veel toe aan onze eigen vaardigheden en, tegelijkertijd, onderschatten we de grote rol van geluk. Is er een manier om niet alleen deze illusie tegen te gaan, maar dit fenomeen te gebruiken om resultaten te verbeteren?De formule voor succes
Ik denk dat er een methode is, maar eerste moeten we de aard van de illusie van controle beter begrijpen. De formule voor succes is krachtig en simpel:succes = vaardigheid + gelukNeem als voorbeeld de roulettespeler: de winst van een roulettespeler is volledig afhankelijk van geluk. Zijn vaardigheid is beperkt tot het kiezen van een getal of een kleur, het inzetten van een stapeltje fiches, het wachten op het resultaat en vervolgens begint het proces opnieuw. Zo simpel is het. Echter, het succes van een schaakgrootmeesters wordt vooral bepaald door zijn vaardigheden. Let wel, ook bij een schaakpartij speelt geluk een rol. Een pittige Thaise maaltijd, die de avond daarvoor is genuttigd, kan zijn maag van streek maken. Het gevolg is dat ongewenste darmbewegingen de dag erna zijn concentratie verbreken.
Het Dunning-Kruger effect
Er zijn twee belangrijke redenen waarom we geneigd zijn om onze vaardigheden te overschatten en de rol van geluk te onderschatten. De eerste reden is het Dunning-Kruger effect. Dit is een cognitieve denkfout, waarin incompetente individuen de illusie hebben van superioriteit. Het gevolg is dat ze hun vaardigheden veel hoger aanslaan dan gemiddeld. Dit komt omdat ze simpelweg hun eigen fouten niet herkennen. Dit betekent dat als we compleet onwetend zijn in een bepaald gebied, we vaak overschatten hoe goed we gaan presteren in dit gebied. Een masterchef kan op tv laten zien hoe makkelijk het snijden van een paprika is. Pas wanneer u hoort dat een masterchef een vol jaar wordt getraind om groente en fruit te snijden, realiseert u zich dat het snijden van groente en fruit veel meer inhoudt dan dat u in eerste instantie had voorgesteld. Dit is het Dunning-Kruger effect in actie. De meesten van ons hebben geen moeite om dit effect bij anderen te herkennen. Denk aan de enquêtes waarin meer dan 50% van deelnemers aangeeft dat ze tot de top 10% van veilige chauffeurs behoren. Wanneer u het Dunning-Kruger effect in anderen tegenkomt, onthoudt dan de woorden van Mark Twain: “Ga niet in discussie met onwetende mensen. Ze trekken u naar beneden naar hun niveau, en dan verslaan ze u met hun ervaring.”Cargo Cult denken
De tweede reden waarom we soms overschatten hoe goed we zijn is cargo cult denken. De term cargo cult werd voor het eerst gebruikt na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werden er enkele afgelegen eilandjes in de Stille Oceaan omgetoverd tot militaire vliegvelden. De primitieve, oorspronkelijke bewoners van de eilandjes begrepen daar uiteraard niets van: er was geen of weinig contact tussen de militairen en de inboorlingen. Toen de militairen uiteindelijk verdwenen, probeerden de eilandbewoners de vliegvelden na te bouwen met bamboe, steen en ander materiaal. Vandaar de term cargo cult: Als we het bouwen, komt het resultaat vanzelf! Cargo cult denken is niet beperkt tot onze primitieve broeders en zusters. Het heeft ook een prominente plaats in modern leiderschap. Vaak geloven we dat als we simpelweg de visuele symbolen van succes kopiëren, het echte succes automatisch komt. Neem bijvoorbeeld Elizabeth Holmes: de controversiële CEO van Theranos begon een zwarte coltrui te dragen om zo Steve Jobs te imiteren. Haar ambitie was om Jobs’ minste van reality distortion to implementeren in de gezondheidszorg. Zoals we met het dramatische nieuws rondom Theranos recent hebben gezien maakte zij echter de fout om oorzaak en gevolg met elkaar te verwarren. De haan die ’s ochtends kraait, zorgt er niet voor dat de zon opkomt. De dag wordt daarom niet langer als we de haan dwingen om eerder te kraaien.Denken in standaarden
Als u dit nu weet, is er iets wat u kunt doen om het nemen van beslissingen te verbeteren en om betere voorspellingen te maken rondom toekomstig succes? Het antwoord is denken in standaarden. Begin altijd met een objectieve standaard om de kans op succes in te schatten en bekijk dan objectief uw vaardigheden om uw echte kans op succes in te schatten. Bijvoorbeeld: volgens het McKinsey-rapport ‘Perspectives on merger integration’ uit 2010, haalt 70% van alle fusies en overnames haar doelstellingen niet. Als u als bedrijf een serieuze ambitie heeft om een nieuwe fusie of overname te plegen, vraagt u zichzelf dan af of uw vaardigheden ervoor zorgen dat u beter of slechter gaat scoren dan deze objectieve standaard. Vanzelfsprekend is deze aanpak verfrissend, verhelderend en vaak ook een openbaring. In veel gevallen zal het uw bedrijf ook veel geld besparen.Vruchtbaar land
De illusie van controle zorgt ervoor dat mensen zich richten op projecten, activiteiten en investeringen die meer worden bepaald door geluk en veel minder door vaardigheid. Het ontbreken van vaardigheden en het vertrouwen op geluk zijn gevaarlijk en zijn de belangrijkste redenen waarom slimme mensen soms domme dingen doen. Het feit dat er loterijwinnaars zijn, is geen excuus om lootjes te kopen. In plaats daarvan moet men leren denken vanuit een objectieve standaard om zo een manier te vinden om te bewegen naar een plaats waar vaardigheden veel belangrijker zijn dan geluk. Vruchtbaar land is in alle gevallen superieur aan betere zaden… Door: Paul Rulkens
Paul Rulkens is een expert op het gebied van high performance: de kunst en wetenschap om zakelijk en persoonlijk succes te bereiken op de meest eenvoudige manier. Hij is een internationale, professionele spreker en als vertrouwd senior adviseur werkt hij met leiders, professionals en ondernemers over de hele wereld om alles te halen uit alles wat ze al hebben. In april verschijnt zijn boek: Uitstekend: high performance principes voor zakelijk en professioneel succes.
