Begin juli kwam de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) met de inmiddels beruchte ‘Eindrapportage toezicht IGZ op 150 verpleegzorginstellingen‘. Het is een verslag van anderhalf jaar intensief toezicht op 150 instellingen. Op verzoek van de Tweede Kamer werden de namen van die instellingen openbaar gemaakt, die volgens de maatstaven van de inspectie onvoldoende scoren op het gebied van kwaliteit en veiligheid. Naming and shaming. Deze openbare ‘zwarte lijst’ van verpleegzorginstellingen dient geen enkel doel, betoogt Manja Bomhoff in haar opiniestuk ‘Aan deze zwarte lijst heeft niemand iets’ (Volkskrant, 12 juli). Of toch wel?
Relevante risico’s
Nu een aantal instellingen reputatieschade hebben geleden en boze bestuurders hun beklag hebben gedaan, is de tijd om vooruit te kijken. Deze gang van zaken kan namelijk dé aanleiding worden om het zogeheten risicogestuurde toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) kritisch te evalueren. En op basis daarvan drastisch te vernieuwen.
Veel wijst er op dat het bij het risicogestuurde toezicht lang niet altijd gaat om de écht relevante risico’s
Veel wijst er namelijk op dat het bij het risicogestuurde toezicht lang niet altijd gaat om de écht relevante risico’s. En dat het z’n doel zo volledig voorbij schiet.
Waar gaat het in zorginstellingen om?
Het doel dat zorginstellingen uiteindelijk willen bereiken is woonplezier en welzijn van bewoners bevorderen, alsook de tijd en het werkplezier van verzorgende en de gemoedsrust van de familie. Je wilt immers dat je oude ouders, ooms of tantes het daar gewoon naar hun zin hebben. Hiervoor zijn deskundig personeel en financiële gezondheid van de instellingen essentieel. Dit zouden de primaire zorgdoelstellingen moeten zijn. Veiligheids- en kwaliteitsrisico’s zijn daarvan afgeleiden.
Wat zijn dan de risico’s waar het wél om gaat?
Dat zijn die onzekerheden, die deze primaire zorgdoelstellingen rechtstreeks bedreigen. Dit gaat dus aanzienlijk verder dan risico’s als cliëntdossiers, die niet helemaal volgens de heersende protocollen zijn ingericht, of het niet afgesloten medicijnkastje. Want, cru gesteld, hoeveel doden zijn daar de afgelopen jaren door gevallen?
Zorgrisico’s die er echt toe doen
Risicogestuurd toezicht wordt pas wat het lijkt, als het zich richt op de zorgrisico’s die er echt toe doen. Die kunnen alleen in nauwe samenspraak tussen inspectie en zorginstellingen worden bepaald. Hierbij moeten effecten van risicobeperkende maatregelen, bijvoorbeeld op praktische toepasbaarheid door de verzorgenden én het welzijn van de bewoners, worden meegewogen.
Risicogestuurd toezicht wordt pas wat het lijkt, als het zich richt op de zorgrisico’s die er echt toe doen.
Streven naar 100 % veiligheid is streven naar onleefbaarheid. Dit geldt voor de maatschappij als geheel en ook voor zorginstellingen. De realiteit van dilemma’s op het gebied van welzijn, tijd, geld en veiligheid moet dan ook onder ogen worden gezien, evenals de lastige keuzes die daaruit voortvloeien.
Een vernieuwing van risicogestuurd toezicht is onvermijdelijk. Zorg daarmee samen voor de relevante risico’s.
Lees ook het artikel van Martin van Staveren over anders omgaan met kwaliteitsrisico’s.Â
