De complexiteit van deze tijd is niet langer te temmen met alleen een strakke strategie en kordate besluiten. Wie leiding geeft aan complexe opgaves weet: de werkelijkheid is weerbarstig, belangen botsen en perspectieven verschillen. In zulke situaties helpt het niet om harder te sturen of slimmer te overtuigen. Sturen en overtuigen zijn zeker nuttige gespreksvormen, maar zijn niet van toepassing als het onderwerp echt complex is.
Dialoog helpt wel
Wat dan wél helpt, is dialoog. Er wordt veel gesproken over de noodzaak van dialoog. Verschillende trends zijn hier een teken van, zoals luisteren, empathie, kwetsbaarheid, oordeel uitstellen, open vragen stellen. Dat zijn belangrijk ingrediënten van dialoog. Om via dialoog tot antwoorden te komen is nog meer nodig. Namelijk: via het begrijpen van elkaar, inzicht krijgen in elkaars uitgangspunten, waardoor er een dieper en gedeeld inzicht in de problematiek ontstaat. Pas dan kan er, vanuit de verbinding met het moreel kompas (het hogere doel en waarden), tot gedeelde conclusies en besluiten worden gekomen. Zo het gesprek voeren is nog lang niet altijd de gewoonte bij de onderwerpen waar dat wèl nodig zou zijn.
Dialoog is niet hetzelfde als een goed gesprek. Het is ook geen zachte vorm van overleg. Dialoog is een manier van kijken, luisteren en handelen die ruimte maakt voor verschil én verbondenheid. Voor de spanning tussen het belang van het individu, het team en de samenleving. En als je dialoog goed voert, en daarbij zowel divergeert als convergeert, kan gedeeld moreel leiderschap ontstaan, waarin vragen met een morele dimensie niet worden vereenvoudigd maar worden onderzocht.
Dialogisch leiderschap
In Dialoogrevolutie. De weg naar gedeeld moreel leiderschap (Boom, 2025) beschrijven Jindra Kessener en Rens van Loon hoe dialogisch leiderschap eruitziet in de praktijk. En waarom het broodnodig is. Want veel verander- en besluitvormingsprocessen lopen vast omdat er te snel een oplossing wordt gekozen, of omdat we denken dat er maar één juist perspectief is. Terwijl de werkelijke kracht zit in het verduren van de complexiteit. In het samen onderzoeken wat klopt. En dat vraagt iets anders dan kiezen uit het meest overtuigende betoog.
Daarom noemen wij het een revolutie. Want revoluties veranderen onze gewoontes. Omdat het tijd kost, oefening vraagt, en een andere manier van aanwezig zijn. En omdat het diep raakt aan wat goed leiderschap is in deze tijd.
In Dialoogrevolutie. De weg naar gedeeld moreel leiderschap van Jindra Kessener en Rens van Loon (Boom, 2025), laten we zien waarom dialoog niet soft is, maar noodzakelijk voor leiderschap in tijden van maatschappelijke druk en morele complexiteit.
Door: Jindra Kessener, Rens van Loon
