Een goede Nederlandse vertaling van job crafting is er eigenlijk niet. Soms wordt ernaar verwezen als ‘baan boetseren’, ‘taak knutselen’ of het ‘kneden’ van je werk (en dus niet het kneden van jezelf!). Liever hebben we het in dit boek over het ‘sleutelen’ aan je werk – wij zien job crafting als een continu proces. In je huidige baan zijn genoeg mogelijkheden te vinden om van je werk mooier werk te maken. Elke werknemer kan sleutelen aan zijn werk om goed te blijven functioneren. Als je andere situaties naar je eigen hand kunt zetten, kun je dat ook op je werk.
Motieven voor job crafting
In de literatuur worden verschillende motieven van job crafting onderscheiden, bijvoorbeeld:
- meer controle over het eigen handelen;
- een positiever zelfbeeld;
- meer menselijk contact;
- een betekenisvolle bijdrage aan anderen of de maatschappij;
- het beter kwijt kunnen van persoonlijke sterke kanten en passies in het huidige werk;
- het voorkomen van of kunnen omgaan met negatieve aspecten van het werk.
Gelukkig kan crafting zich op vele verschillende uitkomsten richten. Het is geen trucje met maar één konijn uit de hoed. We weten op dit punt steeds meer over het palet aan technieken die mensen gebruiken om aan hun baan te sleutelen. Wij en vele andere onderzoekers hebben daarvoor goed gekeken naar die sleutelende mensen. We herkenden
er verschillende categorieën in en hebben die op een rijtje gezet, zodat mensen die ook wel willen gaan sleutelen een overzichtelijke gereedschapskist hebben.
Vier strategiën
Er blijken onder de voorgangers vier strategieën voor job crafting te zijn: taakgericht, relationeel, cognitief en contextueel. Het kan gaan om concrete bewerkingen van het takenpakket, maar ook om het aangaan van andere werkrelaties met collega’s of klanten, of cognitieve aanpassingen door het werk op een andere manier te bekijken. Aanpassingen van de werkcontext houden in dat je dezelfde taken blijft doen, maar binnen een andere context, werkplek, werktijd (zie tabel 4.1). De technieken zijn deels ontleend aan de eerste studie naar job crafting, die van Wrzesniewski en Dutton uit 2001. De contextuele dimensie hebben we zelf in 2011 toegevoegd. Het gaat vaak om kleine aanpassingen van het werk waardoor het beter bij je blijft aansluiten. Dat moet te doen zijn, toch?
Voorbeelden van jobcrafting
Taakcraften: toevallige trainingsrol
Een onderhoudsmonteur die voor de introductie van een nieuwe productietechnologie zich helemaal in dit systeem heeft verdiept, gaat uit zichzelf nieuwe werknemers inwerken. Het geeft hem plezier en voldoening om op deze manier met verschillende mensen te werken en nieuwe werknemers zo beter te leren kennen. Sindsdien is zijn takenpakket aangevuld met een informele trainingsrol, waarbij hij alle nieuwe medewerkers wegwijs maakt in het werken met het nieuwe systeem, zonder dat deze rol formeel onderdeel is van zijn werk.
Relationeel craften: schoonmakers als tour guides
Amerikaanse onderzoekers interviewden schoonmakers in het ziekenhuis over wat hun werk betekenisvol maakte en hield. Sommige schoonmakers bleken persoonlijk betekenisvolle werkrelaties aan te gaan met patiënten en bezoekers. Dit deden ze bijvoorbeeld door bezoekers de weg te wijzen en rond te leiden, of door met patiënten te praten die hun verhaal kwijt wilden. Zo kregen ze het gevoel dat hun werk meer was dan alleen het schoonmaken. Ze voelden zich meer onderdeel van de gang van zaken in het ziekenhuis. De schoonmakers zien het sociale aspect van hun werk nu als een onderdeel van het genezingsproces van patiënten.
Cognitief craften: een groene pen doet wonderen
In een ingezonden brief in de Volkskrant beschrijft een oud-lerares de voordelen van het corrigeren van proefwerken met een groene pen in plaats van met een rode. Door de juiste antwoorden groen te onderstrepen in plaats van de foute met een rode pen door te strepen legt zij volgens haar de nadruk op datgene wat leerlingen goed hebben gedaan. Dit geeft hen meer zelfvertrouwen. Ook voor haarzelf verandert het werk hierdoor: ‘Deze aanpak motiveert enorm. Ik voel mij een betere leerkracht.’ Door een kleine aanpassing in de werkwijze (het gebruik van een groene pen in plaats van een rode) veranderde de oud-lerares het beeld van haar werk.
Contextueel craften: geboorteloket in het ziekenhuis
Ambtenaren van de burgerlijke stand kregen het idee om ook een geboorteloket in een ziekenhuis te openen. Direct na de geboorte van het kind kunnen de trotse ouders ter plekke aangifte doen. Ambtenaren die de geboorteaangiften verwerken, komen zo in een andere omgeving, waarbij ze het gevoel hebben dat ze zich meer dienstbaar naar de burger opstellen en deel uitmaken van het dagelijkse leven. Aan de taken verandert in wezen niets. De verandering van de omgeving kan echter wel bijdragen aan de betekenis van het werk voor anderen en meer persoonlijk werkplezier.
Beluister ook de podcast: Twee banen, waarom zou je? – Met Luc Dorenbosch en Mark van Vuuren
Bron: Mooier werk
Door: Mark van Vuuren, Luc Dorenbosch
