Biases en sociale psychologie in organisaties en verandering
Het menselijk denken wordt gekenmerkt door tal van biases, ofwel systematische irrationele denkpatronen. Het menselijk denken en handelen wordt enorm beïnvloed door deze biases en zo ook het menselijk handelen in organisaties bij onder andere besluitvorming, samenwerking en verandering. Psycholoog Daniel Kahneman deed vooraanstaande onderzoeken naar de wijze waarop mensen denken en tot besluiten komen en ontving hiervoor in 2002 de Nobelprijs voor Economie. Een toentertijd belangrijke stap in de brede bewustwording dat het menselijk denken en handelen niet louter rationeel is.
Steeds bekender fenomeen
De afgelopen decennia zagen we het fenomeen steeds bekender worden. Denk maar aan biases als groupthink, framing en de conformation bias, die regelmatig terugkomen in het publieke debat als het gaat om thema’s zoals social media (bijvoorbeeld algoritmen die inspelen op de conformation bias) of de oorlog in Oekraïne (bijvoorbeeld Rusland en andere media die sterk ‘framen’). Ook in organisaties neemt het fenomeen ‘biases’ toe in populariteit. Zo blijkt uit een McKinsey survey onder 800 bestuurders dat het verminderen van biases de primaire doelstelling is van veel succesvolle bestuurders (Sibony, 2019).
Ondanks de populariteit van biases hebben we er doorgaans vooral een negatieve kijk op en lijkt het iets wat ‘doorbroken’ moet worden. De vertaling van bias illustreert deze ‘negatieve bias ten aanzien van bias’; behalve ‘neiging’ wordt er gedoeld op ‘vooringenomenheid’ en ‘vooroordeel’. Toch kunnen biases ook zeker bijdragen aan zaken als effectiviteit, snelheid, voorspelbaarheid, risicobeheersing en pragmatisme binnen organisaties. Biases worden met name negatief als ze doorschieten. Het met elkaar eens zijn in een groep zorgt voor cohesie en een functionerende groep, maar als de groep zich te veel op elkaar af gaat stemmen (groupthink), dan heeft dit negatieve effecten op de effectiviteit van de groep.
Bredere blik helpt
Het zou organisaties en organisatieverandering helpen een bredere blik aan te nemen, ze te kennen en biases op genuanceerde, waarderende en evenwichtige wijze te bezien en te ‘hanteren’. Dit is ook productiever dan doorbreken, aangezien biases er gewoon zijn. Het bewust zijn van de biases die we allemaal hebben helpt ons gericht interventies en (verander)methoden in te zetten, die dan ook kansrijker, minder riskant en bovenal menselijker worden.
De afgelopen 2 jaar hebben wij van TEN HAVE Change Management wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de impact van biases op het denken en gedrag van mensen in het algemeen, en in het bijzonder op organisaties en veranderingen. Dit heeft geleid tot ons nieuwe boek: ‘Organizational Behaviour and Change Management: The Impact of Cognitive and Social Bias‘. Voor dit boek hebben wij een doorsnede van meer dan 10.000 wetenschappelijke artikelen omtrent biases in organisaties gemaakt op basis van de erkende techniek, de rapid evidence assessment (REA). In dit boek laten we zien welke biases op welke manier voorkomen in organisaties en hoe je ze kan tegengaan of in je voordeel kan gebruiken. Het boek bevat onder meer:
- Kennis over biases uit ~10.000 wetenschappelijke artikelen
- Een handzaam overzicht van de biases die evidence based zijn en ook welke niet
- Verklaring waar biases vandaan komen vanuit de 5 kernbehoeften van de mens
- Vertaling naar inzichten voor de praktijk van organisaties en management
Door: Cornell Vernooij en Maarten Hendriks (TEN HAVE Change Management)
Wil je meer weten over de meest voorkomende en wetenschappelijk onderbouwde biases, hoe je deze kunt herkennen, voorkomen én inzetten? Meld je dan aan voor de workshop Biases die Cornell Vernooij en Maarten Hendriks geven tijdens de Masterclass Doordacht Veranderen van TEN HAVE Change Management, op 6 juni in de business lounge van Stadion Galgenwaard Utrecht.
