Verbinding. Heel wat initiatieven en debatten gaan daarover tegenwoordig. Wat delen we met elkaar? Hoe vinden we gemeenschappelijkheid? Of hoe zorgen we er in ieder geval voor dat we elkaar de tent niet uitvechten? Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat we ons verbonden voelen met elkaar. Met het wegvallen van religieuze zuilen eerder in de 20e eeuw en (hiërarchische) systemen in de afgelopen decennia lijkt het wel of dit het vraagstuk van de 21e eeuw gaat worden. We kunnen ons niet meer verschuilen achter posities, systemen, de oude regels gelden niet meer. Er wordt geschopt tegen de gevestigde orde, de politiek wankelt. Het individualisme viert hoogtij en polarisatie ligt op de loer. We zullen ons op een nieuwe manier met elkaar moeten verbinden.
Samensturing als organisatieprincipe gaat ten diepste uit van deze behoefte: de behoefte aan verticale en horizontale verbinding. Daarmee realiseert Samensturing een nieuw sociaal systeem dat niet meer is geënt op hiërarchie, maar er toch voor zorgt dat mensen zich verbonden voelen binnen een organisatie. Laten we eens wat nader inzoomen op de begrippen horizontale en verticale verbinding.
Horizontale verbinding
Als we het in de volksmond over verbinding hebben we het vaak over wat ik horizontale verbinding noemen: kunnen we ons van mens tot mens met elkaar verbinden? Deze vorm van verbinding gaat ten diepste over hechting en heelheid. Voelen we ons veilig bij elkaar, mogen we volledig onszelf zijn? Het heeft me verbijsterd hoe weinig horizontale verbinding er in de meeste organisaties is. Dat is tussen collega’s het geval, maar al helemaal tussen (hiërarchische) organisatielagen. We kunnen vaak helemaal geen contact meer maken met het mens-zijn van de ander, omdat de systemische kenmerken van zijn of haar positie en hoe we het met elkaar geregeld hebben in de organisatie dit volledig blokkeren. Ik denk dat dit een van de redenen is dat de verticale dialogen die we begeleiden bij Samensturing zoveel impact hebben. Deze sessies dagen medewerkers en management uit zich weer van mens tot mens met elkaar te verbinden, en zich samen te verbinden aan het collectieve doel, de verticale verbinding waarover ik verderop nog zal spreken.
De verticale dialoog in Samensturing
De verticale dialoog is een dialoogvorm die zich bewust richt op het creëren van gelijkwaardigheid en wederkerigheid tussen tot dan toe ongelijke hiërarchische lagen. Door managers actief uit te nodigen om transparant te zijn over hun beweegredenen en eigen puzzels en door medewerkers uit te dagen proactief en open te zijn, worden in een veilige, voorgestructureerde setting nieuwe essentiële verbindingen gemaakt. In veel organisaties waar we kwamen duiden zowel medewerkers als managers de verticale dialogen aan als sleutelmomenten. Omdat je op dat moment weer echt verbinding met elkaar maakt van mens tot mens.
Het belang van horizontale verbinding wordt vaak onderschat. We zijn doelgericht bezig, we moeten doorontwikkelen. Zelfs in organisaties waarin men wel weet dat er sprake is van onveiligheid, gebrek aan vertrouwen en verandermoeheid wordt weer eens een nieuw project ondernemerschap bij professionals of iets dergelijks uit de kast getrokken. Wat we vergeten is dat mensen die vertrouwen hebben in zichzelf en in de organisatie van nature al een stuk ondernemender worden. Natuurlijk kan versterking van vaardigheden werken. Maar niet als de basis niet op orde is, dan is het drijfzand.
Verticale verbinding
Ik spreek over verticale verbinding als mensen zich vanuit hun drijfveren verbonden voelen met een hoger doel of levensmissie. Dat hoeft niet per sé hoogdravend, religieus of spiritueel te zijn, het gaat erom dat jij voelt waarom jij vanochtend je bed uit bent gekomen. Waarom vind je jouw werk leuk en belangrijk? Welke betekenis heeft het voor jou en welke betekenis heb jij voor anderen? En wat zegt dat over wie jij bent?
Verticale verbinding zorgt ervoor dat ik me betrokken voel bij wat ik dagelijks doe. En als ik die verbinding ook zie bij mijn collega zorgt dat ervoor dat ik me ook meer met hem of haar verbonden voel. Het is niet voor niets dat het wegvallen van zuilen en systemen er ook toe heeft geleid dat we minder verbinding voelen met elkaar. Als we het namelijk elk voor onszelf moeten uitzoeken is het vele malen lastiger om te komen tot een gedeelde verticale verbinding. Daarvoor hebben we elkaar nodig.
Verticale verbinding creëer je door heel expliciet te worden over het gezamenlijke doel en de waarde die het heeft voor de mensen in de organisatie en voor klanten. Door nadrukkelijk aandacht te besteden aan betekenisgeving. Maar ook door mensen te helpen bij het (zelf)onderzoek naar hun drijfveren en talenten en hoe zij die kunnen inzetten voor het gezamenlijk (organisatie)doel. Te veel mensen zijn zich totaal niet bewust van hun diepere drijfveren en talenten en laten zich leiden door geld, posities en systemen. In het nieuwe tijdperk, dat Frederic Laloux cyaan noemt, hebben die zaken niet meer de waarde die ze voorheen hadden. Wil je succesvol zijn in de 21e eeuw en een betekenisvol leven leiden, dan zul je op zoek moeten gaan naar wat voor jou werkelijk betekenis heeft en naar de waarde die jij kunt toevoegen. In zekere zin hebben we allemaal onze eigen waardepropositie nodig zeg ik wel eens. Een mooi instrument om dat te verkennen voor jezelf is bijvoorbeeld Ikigai.
Ikigai
Ikigai is dat deel waar je passie, missie, roeping en beroep of vak samenkomen. Vragen die daarbij horen zijn:
- Waar houd je van? Waar krijg je energie van?
- Waar ben je goed in?
- Wat heeft de wereld nodig? Wat heeft je organisatie nodig van jou?
- Waar kun je van leven? Hoe voorzie je in je onderhoud?
Horizontale en verticale verbinding zorgt voor eigenaarschap
Als je je verbonden voelt met het doel van je organisatie en met je collega’s op alle organisatielagen, ervaar je in sterke mate eigenaarschap. De organisatie en jullie missie is ook een beetje van jou geworden, en je weet ook welk stukje dat is doordat je bewust op zoek bent gegaan naar jouw talenten en hoe die samenvallen met het doel van de organisatie. Je hebt zeggenschap gehad over de vaststelling van de doelen, of tenminste de wijze waarop je er samen invulling aan gaat geven. Je weet wat je te doen staat en je weet ook wat je collega’s gaan doen. Je weet waarom je dit gaat doen samen.
Samensturing werkt aan die basis: horizontale en verticale verbinding als voorwaarde voor groei en ontwikkeling.
Als deze verticale en horizontale verbinding tot stand komt, ontstaat een eigenaarschap dat niet meer terug te draaien is. Ik zeg dat ook vaak tegen klanten: houd er rekening mee dat als mensen dit ten diepste gaan ervaren, ze ook meer verantwoordelijkheid zullen willen. Je kunt het niet zomaar even terugdraaien. Het is een diepe verbinding die voorziet in een diepe menselijke behoefte.
Meer weten over hoe je deze verbindingen in jouw organisatie tot stand brengt? Kom dan naar de masterclass Organiseren vanuit gedeelde verantwoordelijkheid op 10 december! Info en aanmelden: www.saminc.nl/boek-samensturing Of lees meer in het boek!
Door: Rianca Evers-den Ouden, auteur van Samensturing, organiseren vanuit gedeelde verantwoordelijkheid
