Circulair Organiseren: value for many (21)

De R’s van de Circulaire Economie III

In april deden wij de oproep om mee te denken over de R’s van de Circulaire Economie op basis van de originele trits ‘reduce’, ‘reuse’, ‘recycle’. Op onze oproep mee te denken over de R-familie, zijn de nodige reacties gekomen. Deze bestaan uit suggesties voor verbetering, aanvullingen van de familie en relaties tussen de verschillende R’s. Met genoegen delen we hier die resultaten. De R-familie heeft er 19 familieleden bijgekregen en we zijn, zij het voorzichtig, in staat de onderlinge relaties aan te geven.

De familie van R’s van de Circulaire Economie

In twee eerdere columns (beide in april van dit jaar) hebben we de familie van R’s verkend en een oproep gedaan om te komen met suggesties voor aanvullingen. Toen wij de 23 familieleden van de R’s van de Circulaire Economie presenteerden leefde bij ons al het vermoeden dat deze incompleet en wellicht op delen ook incorrect zou zijn.

Desalniettemin legde deze een basis voor het verdere nadenken over de onderwerpen die een rol spelen binnen het concept van de circulaire economie. De uitbreidingen die vanuit andere bronnen zoals het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en ons eigen onderzoek naar voren kwamen, laten zien dat de circulaire economie verder gaat dan enkel het sluiten van kringlopen op het niveau van materiaalstromen.

De circulaire economie gaat verder dan enkel het sluiten van kringlopen op het niveau van materiaalstromen.

De respons op onze oproep laat dit duidelijk zien. Veel meer houdt de circulaire economie een omslag in het denken in op allerlei niveaus, van technisch langs organisatorisch, naar economisch en maatschappelijk. Hoe de transities op elk van deze niveaus er precies uit zien of hoe zij zich zullen gaan voltrekken is nog niet duidelijk.

Definitie van circulaire economie aanscherpen

Op basis van die reacties, kunnen we de familie van R’s van de circulaire economie verder aanscherpen en aanvullen. Daarnaast bleek een beschrijving niet begrijpelijk te zijn.

Dit heeft om te beginnen geleid tot een verbetering van de omschrijving van de volgende R’s:
3. Re-cycle: het in kringloop brengen en houden van onderdelen en grondstoffen.
12. Re-shoring: het terugbrengen van arbeid vanuit lagelonenlanden naar een locatie dichtbij het gebruik van producten.
13. Re-think (re-conceptualize): het her-conceptualiseren van de functionaliteit van producten en diensten/het her-conceptualiseren van het huidige ontwikkelparadigma en lineaire economisch model richting een circulaire economie.

Het resultaat: familie-uitbreiding

Maar de echte creativiteit kwam pas los naar aanleiding van de vraag naar aanvullingen op de familie van R’s. Dat heeft tot bijna een verdubbeling geleid.

De echte creativiteit kwam pas los naar aanleiding van de vraag naar aanvullingen op de familie van R’s.

Vanuit de inzendingen zijn maar liefst 19 nieuwe, potentiële familieleden naar voren gekomen. Hieronder geven we daar een overzicht van met de betekenis die werd voorgesteld.

24. Re-value: het herwaarderen van de waarde langs de gehele waardeketen.
25. Re-evaluate: het herevalueren van de bijdrage van processen aan gerealiseerde producten.
26. Re-consider: het heroverwegen van een mening of beslissing.
27. Re-frame: het opnieuw kaderen van de economie.
28. Re-define: het herdefiniëren van de voorwaarden en afhankelijkheden van algemeen welzijn.
29. Re-act: het stimuleren en inspireren van mensen om kennis te reactiveren en te zoeken naar circulaire ideeën en concepten in hun eigen werkomgeving.
30. Re-animate: het stimuleren van mensen om te participeren in maatschappelijke, economische of andere activiteiten.
31. Rely on relation: het mogelijk maken en versterken van relaties en wederzijds vertrouwen als een voorwaarde om succesvol samen te werken in circulaire waardeketens.
32. Re-new: het gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen.
33. Re-invent: het zoeken naar nieuwe wegen om bestaande oplossingen efficiënter te gebruiken.
34. Re-fair: het opnieuw vaststellen van wat een eerlijke basis is, los van bestaande wettelijke kaders.
35. Re-habilitate: het in ere herstellen.
36. Re-historize: het toekennen van een geschiedenis aan iets of iemand waarvan de identiteit uit het oog verloren is.
37. Re-validate: het actief leren omgaan met een veranderende uitgangssituatie.
38. Re-determine: het toekennen van een nieuwe betekenis aan bestaande (economische) definities en uitgangspunten.
39. Re-connect: het creëren van betekenisvolle, menselijke interacties op het niveau van de gemeenschap, leidend tot samenwerking en innovatie voor lokale problemen en uitdagingen.
40. Re-process: het herverwerken van een product (e.g., her-maken van verf).
41. Re-start: het samen leven voor een betere kwaliteit van leven.
42. Re-sell: het verkopen van gebruikte producten.

Relaties en clusters 

Ten slotte kunnen we op basis van de reacties op onze oproep een aantal relaties aangeven tussen de verschillende R’s.

Er is sprake van een aantal clusters rondom

(1) het product en zijn functionaliteit,
(2) kringlopen deelproducten en grondstoffen en
(3) training en opleiding.

Voor nu: dank voor alle input. Onderzoek: wat is het toch leuk om te doen.

Hoe deze clusters er precies uitzien en hoe de verschillende R’s hier een specifieke rol in spelen blijft vooralsnog onduidelijk. We komen hierop terug in een uitgebreider artikel na de zomer.

Voor nu: dank voor alle input. Onderzoek: wat is het toch leuk om te doen.

Niels Faber is onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen en docent aan de Hanzehogeschool Groningen. Sinds 2002 doet hij onderzoek op het gebied van sociale duurzaamheid, met een focus op kennismanagement, organisatievormen, besluitvorming en duurzaamheid. Hij is auteur van meer dan 50 publicaties, inclusief boeken, boekhoofdstukken en artikelen en conferentie bijdragen. Zijn onderzoeksfocus ligt op emergente vormen van organiseren rond duurzaamheid en duurzame besluitvorming.

Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Zijn werk concentreert zich op drie samenhangende thema’s: de nieuwe economie of te wel de WEconomy, het ontwikkelen van nieuwe business modellen en het anders denken over geld oftewel ‘hybride bankieren’. Zijn meest recente bestseller is het boek ‘Nieuwe Business Modellen: Samen Werken aan Waardecreatie’ (2014). Momenteel werkt hij aan een pilot-onderzoek over Business Modellen voor de Circulaire Economie in Oost Nederland.