We leven in een fascinerende en snel veranderende wereld. Technologieën zoals robotisering, kunstmatige intelligentie, the internet of things, zelfrijdende auto’s, 3D/4D printing, zonne-energie, nanotechnologie, biotechnologie en quantum computing veroorzaken gezamenlijk de 4e industriële revolutie. In alle sectoren zien we nieuwe producten, nieuwe manieren van produceren en nieuwe business modellen. Dit is deel 6 van de serie Disruptie en nieuwe business modellen. Over de toekomst van de juridische dienstverlening.
Technologie voor juristen: Legaltech
In de financiële dienstverlening hebben we Fintech, in de gezondheidszorg Healthtech en in de juridische dienstverlening Legaltech. Advocaten en notarissen staan wellicht niet bekend als bijzonder innovatief, maar de technologische ontwikkelingen gaan ook hier steeds sneller en zijn inmiddels onvermijdelijk geworden. Zowel technologiebedrijven als een toenemend aantal legal startups uit binnen- en buitenland zetten de grote en al langer bestaande kantoren aan tot vernieuwing. In Nederland heeft het platform voor juridische innovatie Dutch Legal Tech inmiddels 750 leden. Technologische innovatie vindt plaats op verschillende terreinen. De marketing van juridische diensten is veranderd door online platforms waarop dienstverleners en afnemers elkaar kunnen vinden. Ook online tools voor het zelf maken van contracten zijn populair. De echte doorbraak van Legaltech komt dankzij de toepassing van kunstmatige intelligentie en machine learning. Dit raakt de kern van het werk van advocaten, notarissen en bedrijfsjuristen. Robots nemen het routinematige werk over en doen dat efficiënter en goedkoper. Bedenk daarbij dat ook veel kenniswerk routinematig is. Robo-lawyers veranderen de rol van de juridisch professional aanzienlijk. Laten we bij het begin beginnen.Platforms maken de markt transparant
Eén van de eerste gevolgen van de digitalisering was de komst van online platforms die consumenten en ondernemers helpen om een advocaat of notaris te vinden. Degoedkoopstenotaris.nl bestaat al sinds 2000 en ondersteunt ook het opvragen van offertes. Advocaatzoeken.nl en LegalDutch bieden een vergelijkbare service voor advocatenkantoren. Deze platforms publiceren tarieven en verzamelen feedback van klanten op het werk van advocaten en notarissen. Zij zorgen voor meer transparantie en daarmee voor meer concurrentie in de markt.Doe-het-zelf contracten maken
Het maken van contracten komt in de praktijk vaak neer op knippen en plakken. Voor ieder onderdeel van een contract hebben advocaten en notarissen verschillende varianten beschikbaar waarmee zij een contract op maat kunnen samenstellen. Van veelvoorkomende contracten, zoals arbeidsovereenkomsten en geheimhoudingsverklaringen, zijn op internet gratis voorbeelden te vinden. Websites zoals gratismodel.nl, tuxx.nl en personeelsman.nl werken volgens het freemium prijsmodel: je kunt arbeidsovereenkomsten en andere contracten gratis downloaden en je betaalt alleen voor extra advies of controle door een advocaat. Andere kantoren, bijvoorbeeld doehetzelfnotaris.nl, Firm24, VraagHugo en Ligo, hebben hun proces zodanig geautomatiseerd dat klanten met behulp van een online tool zelf hun contracten kunnen opstellen. Zij rekenen hiervoor vaste tarieven. Ligo en Firm24 richten zich alleen op ondernemers en bieden ook notariële akten voor het oprichten en aanpassen van een BV op deze manier aan. Doehetzelfnotaris.nl is er zowel voor ondernemers als voor particulieren die bijvoorbeeld een testamenten of samenlevingscontract nodig hebben. Naast vaste tarieven per contract, zien we ook abonnementsvormen waarbij voor een vast bedrag per maand een onbeperkt aantal contracten kan worden opgemaakt. Het zijn nieuwe verdienmodellen die we ook voor de ondersteuning bij juridische conflicten steeds vaker zien.Contract review nieuwe stijl
Het controleren van huurcontracten, arbeidsovereenkomsten, in- en verkoopcontracten en leveringsvoorwaarden is een tijdrovende en voor de meeste juristen weinig boeiende bezigheid. In de Verenigde Staten kan LawGeex door middel van algoritmes binnen een uur aangeven welke clausules in een contract ongebruikelijk zijn, ontbreken of mogelijk moeten worden aangepast. Klanten van LawGeex zijn vooral bedrijfsjuristen. Legal Robot werkt aan een vergelijkbare applicatie. Zakenbank J.P. Morgan heeft een zelflerend systeem ontwikkeld voor het analyseren van zakelijke leenovereenkomsten. Zij zeggen hiermee 360 duizend uur (circa 180 FTE) werk van juristen en andere specialisten per jaar te besparen en minder fouten te maken. Dezelfde technologie is ook bruikbaar voor andere soorten contracten en producten binnen de bank.De robo-lawyer
Nog interessanter en ingrijpender is de komst van de gerobotiseerde jurist. De Nederlandse startup Legalloyd (‘legal selfservice’) biedt een geautomatiseerde advocaat aan, de zogenaamde robo-lawyer. Deze kan niet alleen contracten opstellen, maar ook juridische adviezen geven. Op het ecosysteem van IBM Watson draait de kunstmatig intelligente (lees ook: Vijf inspirerende voorbeelden van kunstmatige intelligentie) advocaat Ross. In navolging van wat IBM Watson heeft gedaan in de gezondheidszorg, neemt Ross veel onderzoekswerk over en geeft concrete juridische adviezen. Ross is zelflerend en wordt dus slimmer naarmate meer kantoren met hem gaan werken. In mei 2016 was Baker & Hostetler het eerste kantoor dat Ross in dienst nam. Inmiddels zijn de namen van 10 Amerikaanse kantoren bekend die met Ross werken. Naarmate deze systemen ruimer beschikbaar zijn en goedkoper worden, kunnen ook juridische afdelingen bij bedrijven hier mee gaan werken. Zij zullen dan aanzienlijk minder werk uitbesteden aan advocatenkantoren dan op dit moment gebruikelijk is. Het standaardwerk is wellicht minder interessant om te doen, maar nog altijd zeer lucratief.Arbitrage en bemiddeling door robots
Als kunstmatige intelligentiesystemen die een prognose stellen van een rechtszaak door alle bij de zaak betrokken advocaten en rechters wordt gebruikt, kan hiermee ook de bemiddeling worden gerobotiseerd. Zoals we in een eerder blog schreven over verzekeringsschades die tussen twee robots (machine-to-machine) worden afgewikkeld, is ook de digitale bemiddeling van juridische conflicten mogelijk. Online arbitrage beperkt zich op dit moment nog tot het faciliteren en efficiënter maken van een arbitrageproces door partijen documenten te laten uitwisselen in een elektronisch dossier en elkaar via een webcam te ontmoeten in plaats van in een zaal. Het wordt pas echt interessant als niet een mens maar een kunstmatig intelligente robot op basis van de beschikbare gegevens uitspraak doet en zijn argumenten geeft. De technologische mogelijkheden nemen snel toe, maar zover is het op dit moment nog niet.Procesfinanciering: no cure no pay
We zagen eerder al dat vaste prijzen en abonnementsvormen voor juridische diensten in opkomst zijn. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de behoefte van klanten om zekerheid te hebben over de juridische kosten. Bij langdurende procedures op basis van “uurtje factuurtje” kunnen de proceskosten hoog oplopen, terwijl de kans dat een rechtszaak gewonnen wordt nooit 100% is. Voor bedrijven die om die reden afzien van een rechtszaak biedt procesfinanciering uitkomst. Bedrijven als Redbreast en Liesker Procesfinanciering financieren de rechtszaak in ruil voor een aandeel in de opbrengst als de rechtszaak gewonnen wordt. Voor klanten komt dit neer op no cure no pay. Uiteraard worden alleen kansrijke zaken door procesfinanciers aangenomen.Branchevervaging en focus op klantbehoefte
De combinatie van advocaten en notarissen in één kantoor kennen we al langer. We zien nu ook dat kantoren full-service concepten ontwikkelen. Zij breiden hun dienstverlening uit met belastingadvies, boekhouding en risicomanagement. Zo verschuift de positionering van de juridische dienstverlening van een focus op het geleverde product naar een focus op totaaloplossingen die voorzien in de behoefte van de klant. Ook de specialisatie van kantoren op een beperkt aantal sectoren past in deze beweging.Impact van technologie op de sector
De technologische ontwikkelingen leiden tot democratisering van de juridische dienstverlening. De gevolgen voor advocaten, notarissen en andere juristen zijn groot en nu al merkbaar. Enerzijds ontstaat er druk op het traditionele “uurtje-factuurtje” verdienmodel en leidt transparantie van zowel prijzen als kwaliteitsbeoordelingen van klanten tot meer concurrentie. Daar komt dan nog bij dat door de robotisering het aantal uren dat je aan een zaak moet besteden, aanzienlijk kan worden gereduceerd. De ontwikkeling in kunstmatige intelligentie maakt dat het monopolie van juristen op de juridische kennis en dienstverlening niet meer vanzelfsprekend is. Daar staat echter tegenover dat de vraag naar juristen nog steeds stijgt, onder andere door het belang dat ondernemingen hechten aan compliance. Bovendien maken de nieuwe platformen en systemen met vaste prijzen de juridische praktijk toegankelijker, waardoor met name bij particulieren, ZZP’ers en kleine ondernemingen de vraag naar juridische ondersteuning verder kan toenemen. En voor de professionals moet het toch fantastisch zijn om minder tijd te besteden aan routinewerk en meer aan creativiteit, strategische vragen en klantcontact?- Meer weten over Disruptie? Kom naar het Management Impact Jaarevent over disruptie en nieuwe businessmodellen >>> met o.a. Willem Peter de Ridder en Margriet Sitskoorn.
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de bouw
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de mobiliteit
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de verzekering
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de zorg
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van werk & organisatie
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de juridische dienstverlening
- Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de detailhandel
