Elon Musk, de drijvende kracht achter autofabrikant Tesla en ruimtevaartbedrijf SpaceX, is wat de Amerikanen noemen on fire. Hij barst van de energie.
Hans van der Loo en Patrick Davidson, auteurs van het te verschijnen boekje Musk Mania, gaan in dit artikel op de achtergronden van Musk zijn move. Doelen die door velen al min of meer waren afgeschreven, zoals het produceren van elektrische auto’s, het vervaardigen van betrekkelijk goedkope en renderende batterijen en het veroveren van de ruimte blaast Elon Musk nieuw leven in. Regelmatig blijft hij ons bestoken met nieuwe ideeën, zoals een supersnel vervoermiddel, elektrische vliegtuigen, huishoudelijke robots of een wereldomspannend netwerk van satellieten om internetverbinding tot in de diepste uithoeken van de aarde en de ruimte mogelijk te maken.Simultaan schaken
Al die initiatieven hebben geleid tot een almaar uitdijend ecosysteem van bedrijven die hij aanstuurt, inspireert en financiert. Elon Musk opereert daarbij als een simultaanschaker: hij speelt op meerdere borden tegelijkertijd. Hij voert daarbij steevast strategische schijnbewegingen uit die anderen in verwarring brengen en op het verkeerde been zetten. Zijn bedrijven zijn pionnen die hij voortdurend en op verrassende wijze heen en weer schuift. Als je dat niet weet, lijken Musks handelingen iedere logica te missen. Zo werden velen verrast door de aankondiging dat Tesla zonne-energiebedrijf Solar City zou overnemen. De aandeelhouders van Tesla waren not amused. Zij achten het risico van een peperdure overname veel te groot. Bovendien vinden zij dat alle aandacht gericht moet worden op de voorgenomen productie van maar liefst een half miljoen Tesla’s per jaar (op zich al een zeer uitdagend een doel) en het opstarten van de Gigafactory, zijn gigantische batterijfabriek. Zij straften de voorgenomen overname meteen af met een koersdaling van meer dan 14%. Bij de aandeelhouders van Solar City was de stemming daarentegen opperbest. Zij wreven zich in hun handen: de waarde van hun enigszins in de versukkeling geraakte, door een paar neven van Musk geleide bedrijf steeg dan ook met 29%.Schijnbeweging?
Pikant detail is natuurlijk dat Musk grootaandeelhouder van beide bedrijven is. In feite koopt en verkoopt Musk bedrijven aan zichzelf. Maar wat is dan het motief achter de overname? Gaat het om ordinair cashen? Nee, want als aandeelhouder van Tesla verliest Musk beduidend meer (715 miljoen dollar) dan dat hij wint (140 miljoen). Gaat het om een strategische schijnbeweging bedoeld om een bedrijfsmatig debacle te voorkomen? Dat zou kunnen: het door twee van zijn neven geleide Solar City kampt met moeilijke marktomstandigheden (de subsidies op de installatie van zonne-energie zijn door krachtig lobbyen van bestaande energiebedrijven in diverse staten aan banden gelegd of zelfs helemaal geschrapt), een steeds fellere concurrentie (met onder meer Warren Buffett die een andere route kiest dan Musk) en een onduidelijk businessmodel. De beurskoers van het bedrijf is in de loop van dit jaar meer dan 60% gedaald. De overname zou niet alleen een reddingsoperatie kunnen zijn maar wellicht een vorm van ‘damage control’: een poging om het imago als succesvolle wonderboy te behouden en niet geassocieerd te worden met een bedrijfsmatige flop. Dat zo’n operatie een paar centen kost, speelt in de wereld van eigentijdse business billionaires een ondergeschikte rol.Werken vanuit lange-termijnvisie
Geld en reputatie, dat klinkt betrekkelijk plat. Té plat voor een visionair en wereldverbeteraar als Elon Musk. We denken dat het motief voor de overname ergens anders gezocht moet worden, namelijk bij de visie die Musk centraal stelt. Musk wordt gedreven door de hoop om het leven op aarde niet alleen duurzamer te maken, maar om ook het leven op andere planeten (te beginnen met Mars) te faciliteren. Dat is zijn ding. Hij bekijkt bedrijven niet als afzonderlijke entiteiten, maar vanuit het perspectief van een volledig ecosysteem dat er op gericht is om zijn visionaire ambities te realiseren. Als je zo kijkt, dan is het volstrekt logisch om twee bedrijven die nauw met elkaar verbonden zijn – Solar City wekt zonne-energie op en Tesla maakt elektrische auto’s en batterijen – in elkaar te schuiven. Musk gaf zijn motieven helder weer in een blog die hij naar aanleiding van het overnameplan schreef. Het plan was bedoeld ; om het plaatje compleet te maken’ en om een ‘end-to-end clean energy company’ te creëren. Klanten hoeven voor hun toekomstige energie- en transportbehoeften straks nog maar bij één bedrijf terecht. In de woorden van Musk: ‘Tesla-klanten rijden in schone auto´s en ze kunnen onze batterijen gebruiken om efficiënter met energie om te gaan, maar ze hebben ook toegang nodig tot de meest duurzame energiebron die beschikbaar is: de zon’. Kortom, een logische stap vanuit zijn lange-termijnvisie. Daarbij helpt het wel dat Tesla inmiddels meer en meer bekendheid krijgt als merk. De Tesla Model 3 wordt ook niet voor niets gezien als de iPhone-achtige consumentenhit waarmee de namen Tesla en Elon Musk definitief bekend worden bij een groot publiek. Musk blij, klanten blij, iedereen blij? Dat valt nog te bezien. De aandeelhouders willen eindelijk eens winsten zien. En analisten mokken dat het bij elkaar voegen van twee verliesgevende bedrijven de schuldenlast niet kleiner, maar juist groter maakt. Musk zal er van dit soort korte-termijnoverwegingen niet wakker liggen. Die denkt vooral aan de toekomst. En die heeft zijn volgende zetten en prestaties allang in zijn hoofd zitten.
