Vertrouwen vraagt om voldoende voorspelbaarheid

Het woord vertrouwen valt tijdens deze Coronacrisis vaak. Vertrouwen wij als burgers onze regering en onze instituties? Hoe betrouwbaar zijn de media? Kun je als werkgever je medewerkers vertrouwen nu ze thuis werken? En hoe zit het met ons vertrouwen in elkaar?

Vertrouwen wordt pas een issue als het onder druk komt te staan. Vertrouwen is als schone lucht zegt filosoof Annette Baier. Je merkt het pas als het er niet meer is. Dan ontstaat een neerwaartse spiraal: hoe meer onzekerheid en onduidelijkheid, hoe groter de kans dat onze welwillendheid ten opzichte van elkaar afneemt met alle gevolgen van dien. Een simpel voorbeeld zag ik deze weken bij een zeer populaire bakker hier op de hoek. Vormde zich altijd al op zaterdag buiten een rij, met de 1,5 meter maatregel kronkelde de rij tot ver om de hoek van de straat, met ergernis voor passanten en buurwinkeliers tot gevolg. Nu zijn er lijnen en stippen getekend op de grond en is de rust teruggekeerd. De croissants smaken overigens onverminderd lekker.

Stappenplan biedt perspectief

Ook het deze week gepresenteerde stappenplan heeft tot doel de onrust te verkleinen en het ‘we doen het samen’ gevoel in de samenleving vast te houden. Het biedt perspectief waardoor veel organisaties en mensen weer plannen kunnen maken. Al wordt ook duidelijk dat we voorlopig – tot er een vaccin of behandeling is – met een groot aantal onzekerheden en ruis op de lijn moeten leren leven. De experts zijn het namelijk niet altijd eens of geven aan de wijsheid nog niet in pacht te hebben. De media laten Jan en alleman aan het woord, meningen en feiten worden door elkaar gehaald. En ook roepen sommige beslissingen van de regering vraagtekens op. De KLM bijvoorbeeld krijgt een miljarden steun terwijl de gehele culturele sector waarin honderdduizenden mensen werken en die ook een voorwaarde vormt voor ons vestigingsklimaat etc. het voorlopig met 300 miljoen extra moet doen. Deze onzekerheden en onduidelijkheden geven velen van ons het gevoel niet meer de regie over je eigen leven te hebben, het maakt je kwetsbaar. Ook komt hierdoor onze welwillendheid om opvolging te geven aan de getroffen maatregelen onder druk te staan. Gaat het ons dan nog lukken in de volgende fase ‘samen’, dus met de hele samenleving, deze crisis te boven te komen? Dat vraagt om het juiste leiderschap van de politiek, maar dat vraagt ook om persoonlijk leiderschap van ons allemaal. Wij zullen ook als werkgevers en als medewerkers, als zelfstandige professionals en als burgers onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Wij zullen met elkaar dit stappenplan goed moeten uitwerken, op zo’n manier dat wij vertrouwen houden in een goede uitkomst en in elkaar.

Voldoende voorspelbaarheid

Het is zaak met elkaar te zorgen voor voldoende voorspelbaarheid: heldere afspraken die de kwaliteit van leven en werk als uitgangspunt nemen, die maatwerk zijn en waarvan wij dus het belang inzien. Dat lukt als de politiek in staat is met betrokkenen te bepalen wat men belangrijk vindt. Dilemma’s zullen op een transparante wijze besproken moeten worden, zodat mensen niet het gevoel krijgen dat er over hun hoofden over hun leven wordt beslist. Wij willen namelijk zoveel mogelijk eigen regie voeren, pas dan kunnen wij ook verantwoordelijkheid nemen. Dan voelen wij ons betrokken en kunnen we onze kennis en ook onze zorgen delen. Dan zijn we in staat de juiste vragen te stellen, goed naar elkaar te luisteren en verschillende belangen af te wegen. Dat in dat proces fouten gemaakt zullen worden, is onvermijdelijk. Er zijn te veel onzekerheden, te veel variabelen, de situatie is uitermate complex. We zullen ook onze neiging om zondebokken te zoeken en elkaar de schuld te geven, moeten onderdrukken als er zaken toch anders lopen dan gehoopt. Het gaat erom samen te leren. Vanuit een welwillende en open houding kunnen we dan tot oplossingen komen die hopelijk duurzaam zijn en ons vertrouwen in elkaar versterken. Zodat we veerkrachtig de tijd tot de komst van een vaccin doorkomen. Door: Pauline Voortman Pauline Voortman is auteur van Vertrouwen als kompas, werken aan een cultuur van vertrouwen.

• Voortman ontwikkelde ook een online training over persoonlijk leiderschap >>>