Als we eerlijk met elkaar zijn, moet je eigenlijk constateren dat wij de transitievraag in zijn pragmatische betekenis nauwelijks verkend hebben, zegt prof. Jan Jonker naar aanleiding van zijn verantwoordingsrede.
Heel recent heb ik in de aula van de Radboud Universiteit Nijmegen een verantwoordingsrede gehouden over vijf jaar onderzoek naar duurzaam ondernemen in het kader van mijn leeropdracht. Daar was nauwelijks publiciteit voor gemaakt en toch was er een overweldigende belangstelling van alles bij elkaar 600 mensen die zeiden te komen (maar die niet in die zaal passen) en 300 mensen die daadwerkelijk er waren. Er waren geen kosten aan deelname verbonden, gewoon kennis delen, koffie en een drankje na afloop. Tussendoor een uur zitten en luisteren naar een verhaal waar alles bij elkaar negen maanden aan gewerkt is – qua ideeën en vormgeving. Dat zouden meer mensen moeten doen, denk je dan. Maar het tegendeel is waar: het blijkt de eerste verantwoordingsrede te zijn binnen universiteiten (correct me if I am wrong!) en zelfs het woord is nieuw. De gedachte is heel simpel. In een tijd waarin rechters, commissarissen, politici en staatssecretarissen zich voor hun publieke doen en laten moeten verantwoorden is het zinnig dat uit te breiden naar mensen met een leerstoel. Immers: uiteindelijk komt het geld voor het mooie werk dat je mag doen van de belastingbetaler. Het gaat nadrukkelijk dus niet om de academische verantwoording, want die wordt met verve en aandacht al ter hand genomen. Dus ga er nu maar van uit dat het met die regelmatige peer-review (ik heb er nu drie achter de rug) wel goed zit. Nee, het gaat om het verantwoorden naar een breed publiek met een bepaalde mate van voorkennis en in een begrijpelijke taal. Niet vanuit een onbestemd soort narcisme, maar met de oprechte intentie te vertellen, te delen en zo een maatschappelijk debat weer ietsje verder te helpen.Transistie, waardecreatie, transactie
In de vijf jaar dat ik hoogleraar ben heb ik drie concepten benoemd, uitgewerkt en met elkaar verbonden. Dat zijn: de WEconomy, Nieuwe Business Modellen en Hybride Bankieren. Die concepten zijn met elkaar gelieerd aan de hand van drie theoretische begrippen: transitie, waardecreatie en transactie. Natuurlijk zit daar van alles onder aan gedachtenvorming en uitwerking, maar het is eigenlijk heel mooi om dat lastige en rommelige denken samen te kunnen vatten in de vorm van één plaatje met als titel ‘Oogst’. En dan te bedenken dat alles bij elkaar er misschien wel duizend mensen hebben meegeholpen met onderzoeksprojecten. Want dat is achteromkijkend wel de kern: samen kennis van waarde creëren en dat delen. En dan, hoe nu verder? Onderzoek klaar? Case-closed! Vijf jaar is kort, heel kort, veel korter dan ik gedacht had. Zeker, het levert een heel mooi resultaat op, maar doet ook verlangen naar verdieping. Wat betekenen die lastige en complexe concepten nu echt en wat zit daar onder? Waar zitten de verbindingspunten en waar de bottlenecks? Die vragen behoeven nog wel wat denkwerk. Maar er is meer. Onder dit verhaal vandaan komt steeds sterker een transitiebehoefte en -vraag opzetten. Veranderen als maatschappelijke opgave. Bedrijven die bijdragen aan die opgave. Niet werken op basis van competentie, maar op basis van samenwerken. Business, zeker, maar dan wel anders, waardegedreven, maar dan zonder gelijk ‘soft’ te worden. Als we eerlijk met elkaar zijn, moet je eigenlijk constateren dat wij de transitievraag in zijn pragmatische betekenis nauwelijks verkend hebben. De kennis over veranderen is gericht op een organisatie, niet tussen partijen (of organisaties). Dus daar ligt de grote uitdaging. Dat is op z’n minst ook de nieuwe klus voor de komende vijf jaar.Verantwoorden en kennis delen
Mocht u in het kader van met elkaar kennis ontwikkelen en delen op de hoogte willen blijven van onderzoek en uitkomsten, dan kan ik u het volgende aanbieden. Medio december komt de video van de rede integraal op YouTube te staan. Als u over de release op de hoogte gehouden wilt worden, dan kunt u zich aanmelden voor de nieuwsbrief op nieuwebusinessmodellen.nl. Naar verwachting staat daar medio januari ook de integrale tekst van de rede. Ook dat melden we via de nieuwsbrief. In het nieuwe jaar houden we een collegereeks over circulair ondernemen. En of er in 2021 weer een verantwoordingsrede komt? Ook dat zou ik echt niet weten. Maar een uitdagend idee is het wel. Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Daarnaast bekleedt hij de Pierre de Fermat leerstoel aan de Toulouse Business School in Frankrijk. Zijn werk concentreert zich op drie samenhangende thema’s: de opkomst van de WEconomy, het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen en anders denken over geld ofwel ‘hybride bankieren’.- meer weten over duurzaam ondernemen? Kom naar de Collegereeks Circulaire Economie >>>
