Van wie is de kwaliteitsopgave?

In een veranderende wereld, verandert ook de rol van organisaties. Er ontstaan nieuwe organisatievormen, die nieuwe vragen oproepen. Daarmee verandert ook de kwaliteitsvraag. Want als we meer gaan samenwerken met andere organisaties, wie is dan verantwoordelijk voor de kwaliteit?

Het zijn vragen waar we met z’n allen over moeten nadenken en antwoorden op vinden, zegt Prof. dr. Jan Jonker, hoogleraar duurzaamheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij verzorgt het eerste college van de nieuwe collegereeks ‘Kwaliteit in digitale transitie’.

Waar gaat de collegereeks over en wat is er nieuw aan?

‘De vorige collegereeks ging over de ‘klassieke kwaliteitskunde’, waarin de kwaliteitsbeheersingsopgave centraal stond. Inmiddels zijn we vanuit een industrieel tijdvak onverbiddelijk in een postindustrieel tijdvak beland, een netwerktijdperk waarin de rol van de organisatie, als organisatorisch middelpunt, niet meer houdbaar is. We zien niet alleen nieuwe organisatievormen ontstaan, maar ook nieuwe vraagstukken. Denk aan de opkomst van de CO2-verantwoording en nu recent de stikstofverantwoording. Er ontstaan dus ook nieuwe kwaliteitseisen, zoals bijvoorbeeld nieuwe normen voor recyclaat of voor ingezameld textiel, en noem maar op.’

Wat zijn de grootste veranderingen waar kwaliteitsmanagers mee te maken krijgen?

‘Organisaties kunnen grote vraagstukken niet alleen oplossen, daarvoor moeten ze samenwerken in netwerken. Er is een verschuiving gaande van organiseren in organisaties, naar organiseren tussen organisaties. Hierdoor ontstaan nieuwe kwaliteitsvragen tussen organisaties. Ook komen er nieuwe impacteisen bij. Jouw product dient niet alleen CO2-neutraal geproduceerd te zijn (kwaliteitseis), maar mag ook geen CO2 produceren in het gebruik. In hoeverre levert jouw product een bijdrage aan biodiversiteit? Hoe ga je circulair organiseren en met wie? Bent je je afval al aan het digitaliseren? Deze en nog meer onrustige vragen moeten we nu stellen. De wereld is veranderd en daarmee ten principale de kwaliteitsvraag.’

We moeten onszelf onrustige vragen stellen. De wereld is veranderd en daarmee ten principale de kwaliteitsvraag.’

Waar moeten kwaliteitsprofessionals zich in verdiepen?

‘In het eerste college laat ik de grote, trage trends zien. We kunnen ons de hele dag druk maken over kleine problemen, maar het is veel belangrijker om je op de grote vraagstukken te richten, zoals de circulaire economie, de energietransitie, biodiversiteit. Welke grote vraagstukken staan over tien jaar nog steeds op de agenda? Wat betekent dat in termen van kwaliteit, waar zit de kwaliteitsvraag? In hoeverre zijn je competenties en je tools toegerust op die nieuwe vraagstukken? Heb je er nog geen antwoorden op? Dan ontstaan kennis- en innovatievragen. De vraag is dus: hoe ga jij als professional zorgen dat je gevoed wordt voor het beantwoorden van deze vragen?

Hoe ga jij als kwaliteitsprofessional zorgen dat je gevoed wordt voor het beantwoorden van deze vragen?

‘De nieuwe stikstofeisen drukken ons met de neus op de feiten. Maar het zou kunnen dat er straks nieuwe eisen komen voor andere materie, zoals bijvoorbeeld water of zand. Dan wordt de vraag hoeveel water je gebruikt en of de waterhuishouding in het bedrijf wel circulair is. Het wordt dan wel druk op de agenda, maar het zijn vraagstukken waar je nu over moet nadenken.’

Van wie is de kwaliteitsopgave?

‘De wereld is aan het veranderen en dat heeft impact op het beroep van de kwaliteitskundige. Je bent lang niet meer zo kundig als vroeger. Daarvan moet de hedendaagse kwaliteitsprofessional doordrongen zijn. Een groot deel van de sprekers van de Collegereeks Kwaliteit in digitale transitie is geen kwaliteitskundige. Want van wie is de kwaliteitskunde? Als we gaan organiseren tussen organisaties, van wie is dan de kwaliteitsopgave? Een interessante discussie die ik graag ga voeren met de deelnemers.’

Prof. dr. Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Zijn werk richt zich op drie samenhangende thema’s” op trends en ontwikkelingen die samen een veranderende economie vormgeven (de ‘WEconomy’), op businessmodellen die het mogelijk de waarden duurzaam, inclusief en circulair ondernemen te realiseren en op het ontwikkelen van (crypto) transactie-systemen genaamd Hybride Bankieren. Hij is auteur van o.a. ‘Nieuwe Business Modellen’, ‘De kunst van Veranderen’ en ‘Eén Zwaluw voorspelt veel goeds’. 

Prof. dr. Jan Jonker is een van de sprekers van de nieuwe collegereeks Kwaliteit in digitale transitie. De reeks bestaat uit zes colleges en vindt plaats op dinsdagen vanaf 15.00 uur bij Nyenrode Business Universiteit. 

Interview: Maud Notten