Moraal, ethiek, integriteit en zakendoen hebben alles met elkaar te maken. Het één gaat niet zonder het andere. Er gaat bovendien nog geregeld wat mis. Zo is er bijvoorbeeld ongezonde rivaliteit tussen bedrijven, waaronder concurrentie in de vorm van kwaadsprekerij en leugens vertellen om zaken te winnen. Daarom moet er meer ingezet worden op preventie en integriteitsmanagement.
Het stuk voordat zaken binnen een organisatie daadwerkelijk faliekant misgaan en onderzocht dienen te worden. De menselijke factor, inclusief relatiemanagement. Volgens een persoonlijk blauwdruk leven en hoe om te gaan met de vele grijze gebieden van deze tijd, is waar het om gaat. Keuzes die de relatie weerspiegelen die mensen met zichzelf hebben en met anderen. Keuzes die te maken hebben met wilskracht. Over dit thema verzorg ik een sessie en discussie tijdens BPC Europe 2023 editie in De Beurs van Berlage in Amsterdam.
De C-suite en het bestuur krijgen al voldoende aandacht en passende aanbiedingen voor hun persoonlijke ontwikkelingsbehoeften. Soms zijn die leiders zelf onderdeel van het probleem. Bovendien geloof ik niet dat de top-down-benadering of de abstracte-ecosysteem-benadering, zoals een zogenaamde cultuur- en mentaliteitsveranderingen, voldoende is. Ik geloof dat organisaties ecosystemen zijn geworden waarin de persoonlijke groei van individuen voorop moet komen te staan. Dat mensen intenties, attitudes en gedragingen alleen kunnen veranderen als hun wilskracht wordt versterkt op een manier die bij hen past, niet als hun wilskracht op wat voor manier dan ook wordt afgedwongen. Daarom zijn wet- en regelgeving, bedrijfsprocessen, richtlijnen en gedragscodes niet toereikend en soms zelfs irrelevant. Die bouwstenen hebben de neiging om de discrepantie tussen de collectieve kaders, de individuele blauwdrukken van mensen en hoe elk blauwdruk het beste kan worden geïntegreerd, deels te verwaarlozen. Kortom, ik geloof in de slimste, optimale vermenselijking van organisaties om vooruit te komen.
Sentiment in bid- en tendermanagement
Om de sessie bij BPC Europe 2023 voor te bereiden, sprak ik met verschillende soorten bid- en tendermanagementexperts in Nederland. Experts in het private en publieke domein, het bedrijfsleven en experts die optreden als intermediair tussen bedrijven, ter ondersteuning van bid- en tendermanagementprocessen. De laatste groep gaf de meest boeiende antwoorden op mijn vragen. Uit die gesprekken blijkt dat de professionals iets vinden van de processen die net ‘zwarte dozen’ blijven. Het domein van bid- en tendermanagement zoals we dat kennen, bestaat natuurlijk niet zomaar. Namelijk om de processen volgens wet- en regelgeving te leiden en gelijke kansen en eerlijke uitkomsten te bieden. Ter vereenvoudiging: om professionele, rechtvaardige en kosten- en tijdbesparende manieren van werken te hebben. En toch ontmenselijken deze processen bedrijven. Meestal zijn de intermediairs die opdrachtgevers ondersteunen bij hun bid- en tendermanagementprocessen gefrustreerd vanwege het gebrek aan relatiebeheer en op maat gemaakte – menselijke – mogelijkheden voor interactie tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers.
Contract en voorwaarden voor partijen niet acceptabel
Vooral de intermediairs klagen over het feit dat er geen mechanisme van kracht is, waarmee de opdrachtgever en opdrachtnemer elkaar op natuurlijke wijze kunnen benaderen en naar verbetering toe kunnen leiden. De interactie blijft extreem statisch. Want als er een persoonlijke ontmoeting zou plaatsvinden, zouden de processen als frauduleus worden bestempeld, zelfs als dat helemaal niet het geval zou zijn. Zelfs als de partijen de beste bedoelingen zouden hebben, zou reputatieschade en andere mogelijke verliezen optreden. Er is geen ruimte meer om met de grijze gebieden om te gaan, die het rigide kader van bid- en tendermanagementprocessen met zich meebrengt. Velen van hen zijn ervan overtuigd dat alle bid- en tendermanagementprocessen de belangen van de opdrachtgevers het meeste ten goede komen, niet die van de opdrachtnemers. De experts wijzen op de huidige staat van wantrouwen als gevolg van een gebrek aan communicatie.
De opdrachtgevers willen koste wat het kost hun wettelijke – dus contractuele – belangen beschermen. Hetzelfde geldt voor de aannemers, die zoveel tijd, geld, moeite, middelen en intellectueel eigendom in het proces investeren, dat ze zich hoe dan ook gevangen voelen in een kwetsbare en benadeelde positie. Dit alles resulteert in een contract en in voorwaarden die voor beide partijen niet acceptabel zijn. Toch zullen de klanten altijd meer dan genoeg alternatieven hebben. Dus waarom zouden ze de constructies van hun manier van zakendoen veranderen? Er is altijd wel een opdrachtnemer die akkoord gaat met wat (en hoe) de klant wil. Natuurlijk proberen de opdrachtnemers hun belangen te behartigen. Maar ze blijven overgeleverd aan de genade van de opdrachtgevers in plaats van dat ze gelijken zijn.
Rivaliteit kan optreden
Toch bestaan dit soort bid- en tendermanagementprocessen omdat ongezonde rivaliteit kan optreden:
- Bedrijven die anderen proberen te domineren door te pesten.
- Bedrijven die achter hun rug om de reputatie van anderen proberen te saboteren. Soms vertonen ze daarbij dubbele gezichten.
- Bedrijven die in het openbaar de spot drijven met de zwakheden van anderen.
- Bedrijven die vernederende opmerkingen maken aan anderen, in het bijzijn van autoriteiten, collega’s en andere belanghebbenden.
- Bedrijven die zich passief-agressief gedragen tegenover anderen.
- Bedrijven die nooit zullen werken met bepaalde ‘soorten’ mensen.
‘Bedrijven’ en ‘anderen’ zijn uiteraard mensen. Zoals we allemaal weten, doen mensen zaken met mensen. Precies dit veroorzaakt zoveel complicatie bij allerlei, deelnemende opdrachtnemers en bij opdrachtgevers en opdrachtnemers. Juist het aspect van mensen doen zaken met mensen maakt de one-size-fits-all-benadering op zoveel manieren ineffectief.
Zegt u het maar
- Waarom niet stoppen met concurrentie zien als een intens spel in de zakenwereld? Waarom niet minder bruut en KPI-gedreven zijn en concurreren op het niveau van ideeën, niet mensen? Waarom zouden we als individuen en professionals niet trouw blijven aan onszelf en geloven in de natuurlijke volgorde van zakelijke kansen?
- Waarom zouden we niet vasthouden aan onze persoonlijkheid aan de hand van een persoonlijk blauwdruk, in plaats van de wirwar van bizarre imago’s die geconstrueerd worden om als een kameleon te kunnen resoneren met klanten? De opzet van strategische vervalsing voor zakelijk gewin…
- Bij PR- en marketinginspanningen: waarom niet de nadruk leggen op zakelijke feiten in plaats van misbruik te maken van zaken zoals zingeving, missie (we kunnen stellen dat missie deel uitmaakt van zingeving, maar dat is voor een ander artikel), inclusiviteit en duurzaamheid op grote schaal, zoals we al decennialang doen?
- Waarom zouden we ons, wanneer we met integriteit proberen te winnen met zakendoen, niet op onszelf focussen en niet op de vergelijking met anderen in de markt? Waarom zouden we geen interne processen voor innovatie stimuleren, in plaats van ons zorgen maken over anderen in de markt? Waarom zouden we de technologie niet voor blijven, door een standpunt in te nemen over wat de relationele gehechtheid en menselijkheid zal ondersteunen en wat niet? Dat iets kan en geavanceerde functionaliteiten biedt, betekent niet dat we blindelings op de kar moeten springen.
En meer.
Eerlijke feedback, doen wat we zeggen en zeggen wat we doen, om bij te kunnen sturen waar nodig.
Door: Dina-Perla Portnaar
Dina-Perla Portnaar is oprichter van The Integrity Talks
