Het thema ‘psychologische veiligheid’ gaat al enige tijd rond op congressen, workshops en seminars. Trainers, coaches en adviseurs zien het als een nieuw werkgebied. Maar vreemd genoeg was er tot op heden geen Nederlandstalig boek over het onderwerp beschikbaar. Met het binnenkort te verschijnen nieuwe boek van Hans van der Loo en Joriene Beks komt daar verandering in. Een korte preview van wat je in het boek kunt verwachten.
Op het werk zwijgt de meerderheid
Het lijkt de gewoonste zaak van de wereld: je constateert dat er iets mis is, brengt dit aan het licht en probeert de fout gezamenlijk te herstellen. Daardoor leer je hoe de fout in het vervolg vermeden kan worden. Hoe moeilijk kan het zijn? Toch komt het in de praktijk maar al te vaak voor dat mensen fouten verzwijgen. Of dat ze anderen niet durven aan te spreken. Dat ze een grandioos idee voor zich houden, een relevante vraag niet stellen of niet voor hun mening durven uit te komen.
De cijfers spreken boekdelen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat 85% van alle werknemers te maken heeft met situaties waarin ze zich niet vrij voelen om hun standpunt naar voren te brengen. Dit is overigens allerminst een typisch Amerikaans fenomeen. Onderzoek geeft aan dat ruim tweederde (69%) van de Nederlandse werknemers zich niet vrij voelt op haar of zijn mening te geven.
Een rommelig onderwerp
Wat wordt er precies met het begrip ‘psychologische veiligheid’ bedoeld. In de wetenschappelijke literatuur wordt het omschreven als een klimaat waarin mensen interpersoonlijke risico’s durven te nemen. Dat klinkt gewichtig, maar ook redelijk abstract. Als we concreter worden, zien we dat het concept naar meerdere dingen tegelijk verwijst.
Psychologische veiligheid heeft betrekking op het feit dat je je thuis voelt in een groep of team, dat je je mond durft open te doen als het erom spant, dat je uit durft te komen voor gemaakte fouten, dat macht helder en goed verdeeld is, dat je bereid bent om nieuwe en afwijkende ideeën te spuien en dat je ondanks alle drukte om je heen positief blijft.
Het is dus best wel een veelzijdig, om niet te zeggen rommelig (‘messy’) concept. Een hieruit voortvloeiende tip: stort je nooit zomaar in het wilde weg op het onderwerp. Probeer de hype voor te blijven en zoek uit wat er in jouw team of organisatie precies speelt. Is er sprake van te weinig onderling vertrouwen. Ontbreekt het zelfvertrouwen, waardoor mensen niet open en vrijmoedig durven te zijn. Of houden mensen hun mond omdat onduidelijk is wat de doelen zijn en waar het team het verschil wil maken.
Veiligheidsvreters
Psychologische veiligheid doet ertoe. Het voorkomt rampen, zoals zichtbaar werd in de luchtvaart en in ziekenhuizen, waar het aantal menselijke missers drastisch is gereduceerd. Het zorgt ook voor buitengewone prestaties, zoals een groep onderzoekers binnen Google een paar jaar geleden aantoonde. Je zou dus zeggen dat het de gewoonste zaak van de wereld is.
Maar dat is het helaas niet. Op het werk laten wij ons vaak leiden door vele angsten. De angst voor gezichtsverlies, voor baanonzekerheid, om doelwit te worden van agressiviteit en pesterijen, om niet gehoord te worden. De angst om de kop boven het maaiveld uit te steken, om de baas of een collega te zeggen waar het op staat. De angst afgestraft te worden voor gemaakte fouten, om de toegezegde bonus te verliezen of om niet volledig inzetbaar te zijn. En misschien wel de ultieme angst: het bericht krijgen dat je overbodig of boventallig bent.
Psychologische veiligheid is bedoeld om je tegen angsten van het alledaagse werkleven te beschermen en ze zo mogelijk in een positieve richting om te buigen. Dit zorgt ervoor dat je volwaardig en vrijmoedig op je werk kunt meepraten, meebeslissen en meedoen.
Thuisgevoel op je werk
Je kunt psychologische veiligheid het beste vergelijken met het hebben van een thuisgevoel op je werk. Als je je psychologisch veilig voelt, hoef je geen masker te dragen en toneel te spelen. Je wordt voor honderd procent geaccepteerd zoals je bent. Psychologische veiligheid zorgt voor een safe zone zoals thuis waar je je vrij kunt uiten en van waaruit je straffeloos nieuwe werelden kunt ontdekken en beproeven.
In het boek kun je verder lezen waarop psychologische veiligheid berust, hoe het werkt en hoe je zelf als leidinggevende of teamlid voor een psychologisch veilig klimaat kunt zorgen.
Door: Hans van der Loo
Bron: Managementboek.nl
