Ondertussen in organisaties…door Thom Verheggen

Ons denken over organisaties is in een heel andere tijd ontstaan. Een eeuw geleden, in een tijd waarin de wereld zich relatief (!) rustig ontwikkelde, bedacht ene meneer Taylor dat het handig was om taken zover op te splitsen dat er een efficiënte machine ontstond van menselijke radertjes.

Als iedereen nu maar deed wat ie moest doen kwam het goed, afgedwongen met belonen en straffen. Verstorende vernieuwing werd losgetrokken uit dat efficiënte proces en ondergebracht in een aparte R&D-afdeling. Klantcontact was voorbehouden aan gespecialiseerde sales enzovoort. De enige die écht overzicht had was de directie. Managers vormden de verbindende factor tussen directie en uitvoering. Managen komt van ‘handhaven’, daar was managen in eerste instantie voor bedoeld. Om de boel nog beter in de gaten te kunnen houden, ontwikkelden we dashboards en KPI’s. Zo konden we plannen, sturen en controleren. Soms liep dat vast. Dan gingen we reorganiseren, waarbij we oude problemen oplosten en nieuwe zagen ontstaan. Ik spreek in de verleden tijd, maar eigenlijk doen we het nog steeds zo bij het gros van de organisaties. Ondanks die beweeglijke omgeving waarbij we ons de toekomst niet meer kunnen voorstellen, organiseren we met de illusie van stilstand, voorspelbaarheid en controle. Sterker nog, we zijn erin doorgeschoten. Onder druk van verandering kunnen organisaties beweeglijk worden of juist verstarren en zich nóg meer richten op planning en control. Dat laatste gebeurt maar al te vaak. Niet zo vreemd, het heeft immers jarenlang goed gefunctioneerd.

‘Managers zijn net vlinderverzamelaars. Elke vlinder keurig aan zijn vleugels met spelden op de juiste plek, achter glas. Het is tijd de spelden en het glas weg te halen. Tijd om de vleugels uit te spreiden.’ – Sylvain Loubradou – oprichter Betaleadership

Maar nu lijkt het tijd voor wat anders. Waarom juist nú? Er lijken nu een paar dingen samen te vallen:

1. We zijn te ver doorgeschoten in systemen, planning en control. De systemen zijn leidend geworden in plaats van datgene waar ze oorspronkelijk voor bedoeld waren. Daar beginnen we last van te krijgen.
2. De wereld verandert té snel en op te veel fronten tegelijk. Hiërarchie, planning en control kunnen daar niet snel genoeg op reageren.
3. De technologie maakt het mogelijk (en nodig) om dingen anders te organiseren.

Nieuwe organisaties

Langzaam maar zeker zien we nieuwe organisatievormen ontstaan die beter lijken te passen en die zelfs floreren in deze tijd. Er bestaat geen blauwdruk voor, maar we zien wel een paar overeenkomsten die juist met de bovenstaande punten te maken hebben. Die organisaties hebben heel helder waarvoor ze bij elkaar zijn (1), hebben een groot aanpassingsvermogen hoe dat te bereiken (2) en maken slim gebruik van nieuwe technologie en netwerken (3). Bovendien beseffen dergelijke organisaties dat ze het best functioneren als iedereen de beste versie van zichzelf kan zijn. Alle ogen, oren, hersenen en handen zijn nodig, niet alleen die van directie of management. Al het talent wordt ingezet om te kunnen excelleren. Talent wil dat ook.

‘A time is coming where talented people need organisations less, than organisations need talented people.’ – Daniel Pink – auteur

We zien dat cruciale aspecten als vernieuwing, contact met de klant, verbindingen en creatie niet meer worden ondergebracht in aparte afdelingen, maar onderdeel worden van de hele bedrijfscultuur. Of zoals een arts het ooit mooi voor mij samenvatte: ‘Vernieuwing verschuift van de organen naar de genen.’ In die moderne, wendbare organisatie is de missie leidend en zijn beslissen, denken en doen veel meer onderdeel van ieders werk. Ook de grenzen tussen ‘binnen’ en ‘buiten’ zijn veel vager. Je beste klant is je ambassadeur en dus eigenlijk een belangrijk onderdeel van je sales geworden. Ondertussen werk je mee met zijn R&D. En op online gebruikersplatforms helpen gebruikers elkaar en vormen dus eigenlijk een wezenlijk onderdeel van je serviceafdeling. Diensten worden voor jou gratis en de daarmee verzamelde gegevens voor geld doorverkocht.

‘Als iets voor jou gratis is ben je niet de klant, maar het product.’ – Sander Klous – Big Data Ecosystems for Business and Society

Kortom, traditionele, logge organisatievormen krijgen het moeilijk en er ontstaan nieuwe manieren van samenwerken. Daar zijn veel mooie en uitgebreide boeken over geschreven, denk aan Unboss en Verdraaide organisaties.

De manager

In die snel veranderende wereld en organisaties ben jij de manager. Dat valt nog niet mee. Waarschijnlijk heb je het al meegekregen, maar je rol ligt onder vuur. Je leest in het boek De laatste manager van Ben Kuiken dat managers binnenkort niet meer nodig zijn. Je hoort van mooie voorbeelden uit verschillende sectoren als Buurtzorg, Effectory, Kesselaar en Zappos waar ze zonder managers succesvol zijn. Je zag de aflevering van VPRO’s Tegenlicht ‘Het einde van de manager’. Je ziet om je heen en steeds dichterbij dat bij reorganisaties heftig wordt gesneden in de middenlaag. En wat doe jij, de manager? Blijf je stilzitten? Ga je zo door? Zal het jouw tijd wel duren? Zit jij in een sector of organisatie waar mensen echt nog wel flink moeten worden gemanaged? Misschien ga je jezelf ter geruststelling nu voorhouden dat je eigenlijk veel meer coach bent dan manager… Of voel je het onrustig worden? Piepen en kraken? Wil je op zoek naar een nieuwe rol? Een rol die past bij deze nieuwe tijd en nieuwe organisaties, maar vooral: bij jou. Ik gun je de onrust, want dat is het begin … Door: Thom Verheggen,  auteur van Ontmanagen voor managers

Het boek: Ontmanagen voor managers Dit boek gaat niet óver de manager of over organisaties in het algemeen, maar is geschreven dóór een manager, vóór de manager. Met mensen ‘boven’ je en ‘onder’ je. Bij wie het piept en kraakt. Wat is er voor jou aan het veranderen? Hoe geef je daar zelf richting aan? Welke vreemde patronen hebben we allemaal aangeleerd? Welke zijn zinloos en hoe kun je ze doorbreken? Wat zijn alternatieven? Hoe werk je aan je eigen overbodigheid en waarom zou je dat doen? En uiteindelijk: (Bijna) niks meer te managen, wat nu, wie ben je echt?

• Meer informatie over Ontmanagen voor managers >>>