Reciprociteit is een antropologisch begrip dat gaat over geven en ontvangen tussen mensen. Je kunt het ook wederkerigheid noemen. Het gaat erom dat er vertrouwen is dat nu of in de verre toekomst de uitruil van tijd, energie of giften voor beiden iets kost en iets oplevert. En dat beide partijen daar tevreden over zijn.
Macht en gezag
Reciprociteit is nooit los te zien van het spel van macht en gezag. Daarom is het ook iets anders dan gelijkheid of eerlijkheid. Het is bijvoorbeeld niet eerlijk en niet gelijk dat ik voor een gesprek met een CEO mij voeg naar zijn agenda en twee uur reis om naar zijn kantoor te komen en hij nooit naar mijn locatie afreist. Maar het kan wel kloppen in de reciprociteit. Immers: de baas heeft een hogere status en schaarsere tijd dan ik. Behalve de inhoudelijke uitwisseling tijdens ons gesprek (Gimwali), straalt zijn rank ook op mij af (Kula). Dat hij tijd voor mij vrijmaakt, is ook een gift.
In ons calvinistische, op gelijkwaardigheid gerichte Nederlandse hoofd vinden we het misschien een beetje gek om dat zo expliciet te maken. Het voelt onaardig of ongelijkwaardig. Toch is dat hoe dingen werken. De hele dag door. Kinderen wachten met praten tot je bent uitgesproken met de buurvrouw. Die ene hippe vriendin met een rijk sociaal leven komt minder vaak op jouw feestjes dan jij op die van haar.
Reciprociteit is op orde zolang beide partijen nu evenveel winst van het contact ervaren, of dat in de toekomst verwachten. Of die winst zit in liefde, vertrouwen, goederen, tijd of status maakt niet zoveel uit. Die winst hoeft ook niet gelijk te zijn, maar wel wederkerig.
Doormijmeren thuis
Neem eens jouw vriendschappen en netwerkrelaties onder de loep. Klopt de reciprociteit of wringt er iets? Wat dan? Investeer jij meer tijd en geld in de relatie? Of juist te weinig en overspoelt de ander jou met intenties waardoor je je bezwaard voelt? Analyseer die kriebel eens zorgvuldig. Is het de ongelijkheid die je stoort? Wordt die misschien door iets anders goedgemaakt, waardoor het toch weer klopt?
Heb je wellicht in het verleden heel veel van die persoon ontvangen in de wederkerige uitwisseling en ben jij nu aan de beurt om te geven? Is er sprake van een tijdelijke disbalans, omdat iemand niet lekker in zijn vel zit, of denk je dat dit zo blijft en wil je liever afscheid nemen?
Hoe zit dat op social media? Snap je de codes van Kula en Gimwali? Overtreed je ze weleens? Of gaan anderen regelmatig over jouw grenzen heen? Wat doe je dan? Toegeven, slikken, negeren of de ander erop wijzen?
Doormijmeren op je werk
Neem je zakelijke netwerk eens onder de loep. Kloppen de relaties, of wringt er iets? Besteden jij en je collega’s evenveel tijd aan het voorbereiden van het MT-overleg? En als er klussen worden verdeeld? Neem jij uit elke vergadering te veel aapjes mee op je schouder? Waarom doe je dat? Ben je soms de jongste in rank? Laatst binnengekomen? Burger tussen politieagenten? De enige bestuurder in het ziekenhuis zonder medische achtergrond? Compenseer je iets?
Beluister de podcast: Da’s gek met Danielle Braun
Bron: Da’s gek
Door: Danielle Braun
