Deze week was de derde editie van het pop-up festival Cleantech TOMORROW in het landelijke dorpje Almen. Ruim 600 bezoekers die zich betrokken voelen bij duurzaamheid, techniek en innovatie. Decor voor de lancering van het Manifest van Almen en start van de regio pilot Business Modellen voor de Circulaire Economie.
Het is niet echt het centrum van de wereld, Almen, in de schaduw van Deventer en doorsneden door het Twentekanaal. Een hoofdstraat, kerk, benzinestation, dorpshotel en vast ook nog een kroeg. Hoe gewoon kan het zijn. Hier staat de tijd stil. En dan bedenkt iemand op een dag dat dit dé plaats is om een festival op te zetten rond Cleantech, niet bepaald een sexy, alledaags onderwerp.
Dit jaar was het derde jaar met als centraal thema de Circulaire Economie. Mogelijk verbazingwekkend, maar de mensen komen, in groten getale en dat is echt niet alleen omdat het laagdrempelig of gratis is. Het hele dorp organiseert en doet mee. Alle maar enigszins bruikbare publieksruimten worden benut voor 30 lezingen en workshops. Inhoud, improviseren en inspireren zijn de sleutelwoorden. En natuurlijk ontbreekt het niet aan een feestelijke stoet van burgemeesters, wethouders, gedeputeerden, directeuren en … ach vult u zelf maar in.
Ik moet wel even heel eerlijk zijn. Ook al kom ik uit de buurt (ik woon op een half uurtje rijden), totdat ik collegiaal benaderd werd voor een praatje had ik nog nooit van Almen, laat staan het Cleantech Festival, gehoord. En dat terwijl ik toch actief bezig ben in de sector, al zeg ik het zelf. Maar je zegt toe op een verzoek, al was het maar omdat het een goede gewoonte is tussen onderwijscollega’s om dit soort praatjes uit te ruilen. Niets bijzonders eigenlijk. Maar gaandeweg ontstaat er steeds meer een beeld van zo’n festival. Dan wordt het wat ik noem een Kerstboom; eerst alleen een key-note (al een hele eer) en dan steeds meer dingen er aan aanhaken. Een mix van activiteiten en plannen die zich laten inhangen als guirlandes, engeltjes en kersboomballen. Mooi, heel mooi.
Dit jaar was een bijzonder jaar en niet alleen omdat alle goede dingen in drieën gaan. Ja, het was het derde jaar. Maar het was ook het jaar waarin het Manifest van Almen werd gelanceerd en massaal ondertekend. Dat manifest is een activistische zelfverklaring van alle bezoekers en vraagt hen concreet aan te geven waar zij mee aan de slag gaan rond de circulaire economie. Dat is natuurlijk heel bijzonder. Zo wordt een festival een activistische manifestatie met mensen die zich willen inzetten om de wereld om hen heen te veranderen. Een goede zaak, want we kunnen niet genoeg volume maken als het gaat om het aanpakken van de grote vraagstukken van deze tijd. Hulde aan de mensen die dit bedacht hebben. Dat zouden meer mensen moeten doen. Misschien moeten we er maar een landelijke actie van maken, een burgerinitiatief (samen met bedrijven). Dan halen we 40.000 handtekeningen op en krijgen dan de gelegenheid vragen te stellen over de Circulaire Economie in de Tweede Kamer. Een burgerinitiatief is immers een van de meest directe manieren om het parlement duidelijk te maken hoe het in de samenleving beter kan. Doen?
Maar er was ook nog iets anders op het festival. Na maanden van voorbereiding is dit festival gebruikt om de regionale pilot naar Business Modellen voor de Circulaire Economie officieel af te trappen. Doel is om in de Provincies Gelderland en Overijssel zo breed en volledig mogelijk zicht te krijgen op wat er nu bedrijfs- en projectmatig georganiseerd wordt door bedrijven, instellingen, initiatieven, et cetera die bezig zijn die circulaire economie handen en voeten te geven. Daarbij is het idee dat dat ‘prutsen’ in de praktijk van alledag zich vroeger of later moet vertalen in een nieuwe generatie business modellen. Hoe die er uitzien, dat is nou juist de vraag. Dus daarom hebben we een enquête opgezet met hulp van een heleboel partijen[1].
Mocht u in een van die twee provincies wonen dan is dit de link naar de vragenlijst: http://bit.ly/1RWLWPe. Aarzel niet om deze door te sturen. Mocht u nou net niet in die provincies wonen en toch mee willen doen: geen nood. Onze ambitie is om met de ervaringen van deze pilot een nationale opschaling te realiseren in het komende najaar. Er komt een seminar waarin we de resultaten van de pilot presenteren en dan benutten we dat om gelijk door te pakken naar een landelijke aftrap. Volgens ons is dit een uniek onderzoek in Europa. Kortom er kan veel meer als mensen en bedrijven actief zich gaan inzetten in het veranderen van de maatschappij.
 Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Daarnaast bekleedt hij de Pierre de Fermat leerstoel aan de Toulouse Business School in Frankrijk. Zijn werk concentreert zich op de opkomst van een andere economie, de WEconomy, en het ontwikkelen van een generatie business modellen die daar bij aansluiten. Zijn meeste recente bestseller is ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’ ( 2014). Sindsdien schreef en redigeerde hij samen met Hans Stegeman ‘Op weg naar de Circulaire Economie’. Beide boeken zijn via www.nieuwebusinesmodellen.nl te bestellen.
[1] Hier past een woord van dank aan onze ‘founding’ partners voor deze pilot te weten Alliander (Duiven), Rabobank (Utrecht), Engie (Bunnik), Hogeschool Saxion (Deventer), Hogeschool Windesheim (Zwolle), Provincie Gelderland (Arnhem) en Stadsregio Arnhem-Nijmegen.
