Onze samenlevingen kennen een grote hoeveelheid en variëteit aan organisaties, die steeds vaker samenwerken bij de productie van goederen en diensten. Hoewel deze organisatienetwerken in het leven worden geroepen om gezamenlijke doelen effectiever te kunnen bereiken of processen efficiënter te laten verlopen, voegen ze onbedoeld meer complexiteit toe. In zijn inaugurele rede, die hij uitspreekt op vrijdag 31 mei, biedt prof. dr. Jörg Raab (Tilburg University) een handreiking voor het omgaan met deze paradox.
Complex web van organisaties
Organisaties zijn steeds vaker en meer met elkaar verbonden. Denk aan de meer dan 200 bedrijven wereldwijd betrokken bij de productie van Apple’s iPhones, of de vele organisaties in de zorg die samenwerken om de zorg voor patiënten te kunnen realiseren. Dit draagt bij aan een toenemende complexiteit van de samenleving, zo stelt prof. dr. Jörg Raab: “Netwerken van organisaties creëren een complex web van toenemende onderlinge afhankelijkheden tussen landen, regio’s, organisaties, teams en mensen. Hoewel deze netwerken worden gevormd om complexe uitdagingen het hoofd te bieden, wordt de situatie er vaak onbedoeld complexer door. Dit komt doordat er een extra organisatielaag wordt gecreëerd, die voor het management zeer uitdagend is. De tot nu toe moeilijke bestrijding van de drugscriminaliteit in Nederland laat dat bijvoorbeeld goed zien, waar organisaties zoals politie, ministeries, douane, belastingdienst en havenadministraties nationaal en internationaal gevraagd zijn om samen te werken.”
Omgaan met complexiteit in en door organisatienetwerken
Organisatienetwerken zijn een opkomend fenomeen. Omdat er in de toekomst waarschijnlijk alleen maar meer organisatienetwerken zullen ontstaan, is het belangrijk om na te denken over hoe méér complexiteit en problemen in de toekomst kunnen worden voorkomen. In zijn oratie schetst Raab dan ook een aantal voorwaarden waar goed functionerende en duurzame organisatienetwerken aan moeten voldoen, waaronder:
- Zet organisatienetwerken alleen in wanneer het noodzakelijk is: om complexe of hardnekkige problemen aan te pakken, die niet kunnen worden opgelost door de markt, één of twee organisaties, of waar samenwerkingen tussen meerdere bedrijven aanzienlijke meerwaarde bieden boven wat individuele organisaties kunnen doen.
- Ontwerp een passende en zo eenvoudig mogelijke bestuursstructuur, die flexibel genoeg is om zich voortdurend aan te passen aan veranderende omstandigheden en nieuwe deelnemers in een netwerk.
In zijn toekomstige onderzoek wil Raab de kennis op dit gebied vergroten, om zo bij te dragen aan de ontwikkeling van een organisatietheorie voor netwerken. Ook zoekt hij hierbij de verbinding met de praktijk, onder meer in een gezamenlijk onderzoeksproject met de gemeentelijke administratie van Tilburg, om de instroom van jongeren in drugscriminaliteit in Tilburg Noord te verminderen.
Prof. dr. Jörg Raab sprak zijn inaugurele rede uit op vrijdag 31 mei 2024 om 16.15 uur in de aula van Tilburg University, ter gelegenheid van de aanvaarding van de positie van hoogleraar Interorganisatorische Netwerken aan het departement Organisatiewetenschappen van de School of Social and Behavioral Sciences van Tilburg University. Titel rede: Organizing in an age of complexity: Reflections on when and how (not) to use organizational networks.
