De vraag lijkt zo simpel, maar het antwoord is complex. Waar vindt productie plaats? Zijn er risico’s op mensenrechtenschendingen? Hoe tevreden zijn medewerkers? Met scorekaarten kunnen organisaties op een systematische en leuke manier duurzame prestaties in kaart brengen. Grote bedrijven als L’Oréal, Philips en Nike gebruiken al scorekaarten om stap voor stap hun organisatie te verduurzamen.
Waarom duurzaamheid scoren met scorekaarten?
Bedrijven gebruiken duurzaamheidsscoring op verschillende manieren. Je kunt bijvoorbeeld een product scoren om er een label op te plakken, zoals de H&M-Conscious kledingcollectie, of een externe certificatie zoals de CO2-Prestatieladder. Op deze manier kun je bewuste consumenten aantrekken.
Een andere manier van scoren is om je op je leveranciers te richten. Je scoort hierbij leveranciers om ze aan te sporen om hun duurzaamheidsscore te verhogen. Dit doet onder andere een grote internationale meubelfabrikant voor zijn catalogusproductie.
De grootste impact van organisaties ligt vaak in de keten, de activiteiten die leveranciers en afnemers ondernemen met de producten. Door hier als organisatie verantwoordelijkheid voor te nemen zijn grote verduurzamingsstappen te zetten. Op deze manier kun je voor lopen op regulering, risico’s voor je organisatie verkleinen en inspelen op nieuwe kansen in een markt waarbij duurzaamheid steeds belangrijker wordt.
De grootste impact van organisaties ligt vaak in de keten, de activiteiten die leveranciers en afnemers ondernemen met de producten.
Ten slotte kun je ook je productportfolio scoren om erachter te komen waar je nu staat qua duurzaamheid en acties te formuleren om producten te verduurzamen. Dit is intern gericht op continu verbeteren, medewerkers leren over duurzaamheid door het invullen van de product scorekaart. Zo wordt duurzaam denken onderdeel van het DNA van de organisatie. Een grote logistieke dienstverlener in Nederland werkt sinds september 2016 met een op maat gemaakte Product Scorekaart en formuleerde het doel van hun product scorekaart als volgt: “Mijn doel is om medewerkers zélf in staat te stellen duurzaamheid mee te nemen in hun werk”.
Casestudie 1: Competitief blijven via de CO2-Prestatieladder
Het doel van een groot straatverlichtingsbedrijf was om hun CO2-administratie in kaart te brengen en systematisch te verlagen. Dit onder andere aangezien hun klanten, vooral gemeentes, naar certificatie op de CO2-Prestatieladder vroegen. De CO2-Prestatieladder bestaat uit vijf niveaus, waarbij de eerste drie niveaus gaan over het in kaart brengen van de interne bedrijfsemissies, zoals de uitstoot van het wagenpark, bedrijfspanden en installaties. Niveau vier en vijf gaan over externe emissies van leveranciers, klanten en uiteindelijk de afvalverwerker.
Wij hielpen de organisatie om op niveau vijf gecertificeerd te raken en vulden vooral de kennis die er al was binnen de organisatie aan. Veel van het werk voor de certificatie kunnen organisaties zelf doen. Door ons alleen te richten op de onderdelen die specialistisch zijn, zoals het berekenen van emissies van twee ketens en emissies van alle werkzaamheden van de gehele organisatie, hielden we het project behapbaar. Het proces was succesvol en de organisatie is op dit moment gecertificeerd op het hoogste niveau van de CO2-prestatieladder. Op deze manier behoudt het zijn gunningsvoordelen bij aanbestedingen van overheid en gemeentes.
Voor- en nadelen
Voordelen van deze ‘weg’ naar verduurzaming is dat de CO2-prestatieladder goede richtlijnen geeft voor zijn certificatie en het in Nederland erkend wordt als kwaliteitskenmerk. Een nadeel kan zijn dat doordat er duidelijke richtlijnen zijn over wat je moet doen het proces minder flexibel is om zelf vorm te geven. Belangrijk is daarom dat je je voordeel doet met de heldere richtlijnen, maar niet het grote plaatje uit het oog verliest. Wat wil je bereiken met de certificering, welke ketens wil jij graag onder de loep nemen en waar ligt in jouw organisatie de meeste potentie voor CO2-reductie?
Casestudie 2: Leveranciers stimuleren om te verduurzamen via de Leverancier Scorekaart
Casestudie 2: Leveranciers stimuleren om te verduurzamen via de Leverancier ScorekaartHet doel van de meubelfabrikant was om leveranciers te bewegen om te verduurzamen. De organisatie verzamelt een grote hoeveelheid duurzaamheidsdata van potentiële leveranciers, zoals de hoeveelheid gebruikte hernieuwbare energie, water en of leveranciers voldeden aan de sociale duurzaamheidscriteria. Onze taak was om deze informatie te ontsluiten voor de leveranciers zodat ze konden zien hoe ze scoorden en wat ze konden doen om beter te scoren. Duurzaamheid is namelijk een van de selectiecriteria voor zijn leveranciers en aangezien het een grote klant betreft willen ze graag de opdracht winnen.
Wij ontwikkelden een datavisualisatieschil over de data waardoor inkopers in een oogopslag kunnen zien welke leveranciers het best scoren.
De doelgroep voor de tool waren de leveranciers. Op de website die we ontwikkelden lieten we zien hoe ze scoren in vergelijking met andere leveranciers én welke acties ze kunnen nemen om te verduurzamen, en daarmee wellicht volgend jaar (weer) de order te winnen. Daarnaast maakten we een aparte website voor de inkopers van het bedrijf. Voor ons project was de duurzaamheidsdata moeilijk mee te nemen in de gunning, aangezien de data lastig te vergelijken was. Wij ontwikkelden een datavisualisatieschil over de data waardoor inkopers in een oogopslag kunnen zien welke leveranciers het best scoren. Het resultaat is een verbetering in de duurzaamheid van de catalogus en een blijvende drijfveer voor leveranciers om te verduurzamen, wat niet alleen voordeel voor de meubelfabrikant opbrengt, maar ook voor de andere partijen voor wie de leveranciers werken. Zo gebruikt het bedrijf zijn macht als grote klant om de sector te verduurzamen.
Voor- en nadelen
Voordelen van een leverancier scorekaart is dat vaak veel van de impact van de organisatie ligt bij de leveranciers. Als zij degene zijn die de producten maken dan ligt hier vaak het zwaartepunt van de impact. Een nadeel kan zijn dat leveranciers data niet willen vrijgeven of dat de invloed van de organisatie over de leveranciers te klein is, waardoor ze niet veranderingen doorvoeren. Belangrijk is daarom dat voordat je een leverancier scorekaart ontwikkelt, inzicht krijgt in de bereidheid van de leveranciers om data te delen én te verduurzamen.
Casestudie 3: Duurzaamheid vervlechten in DNA organisatie via de Product Scorekaart
Het doel van een grote logistieke dienstverlener is om alle medewerkers in staat te stellen duurzaamheid mee te nemen in hun dagelijkse werk. Daarom ontwikkelden we een tool die antwoord geeft op de vraag: “Hoe duurzaam is mijn product nu en wat kan ik doen om hem te verbeteren?” De onderwerpen variëren van milieuaspecten zoals de milieu-impact van materialen, transport en afdanking tot aan sociale aspecten zoals arbeidsomstandigheden, privacy en functie van het product in de samenleving.
De gebruiker doorloopt een intake en vragenlijsten. Onder elk onderwerp vult de gebruiker een actielijst in. Welke actie gaat hij of zij nemen om op een hoger duurzaamheidsniveau te komen? Doordat leidinggevenden in gesprekken terugkomen op deze lijst wordt de medewerker gestimuleerd om stappen te zetten. Op het resultatenscherm wordt de score samengevat in een duurzaamheidslabel en een spindiagram. Zo is in een oogopslag duidelijk waar verbetering mogelijk is. Ook staat er een overzicht van alle te ondernemen acties.
Bij een training om de tool te leren gebruiken bleek dat dialoog een belangrijk bijkomend voordeel is. Al snel gonsden discussies in de trainingsruimte, hoe definieer je het product dat je onder de loep neemt, hoe kom je erachter welke mensenrechtenrisico’s spelen in de landen waar je materialen vandaan komen en hoe kunnen we ons product verbeteren? Volgens de klant is dit de grootste kracht van de tool: “Dialoog aangaan is 80% van de bewustwording”
Voor- en nadelen
Voordelen van de product scorekaart is dat het op een relatief simpele manier handvatten geeft aan medewerkers om zélf aan de slag te gaan met duurzaamheid. Een nadeel kan zijn dat de medewerkers niet genoeg weten over de duurzaamheid van het product en daardoor afhaken tijdens het invullen van de scorekaart. Belangrijk is daarom dat er een schil van experts binnen of buiten de organisatie is om vragen aan te stellen.
Op maat gemaakt
De thema’s van de scorekaarten komen vaak overeen, zo zijn mensenrechtenrisico’s, energieverbruik en CO2-emissies terugkerende indicatoren. De context van de organisatie waar hij wordt toegepast zorgt voor variatie. Wie is de gebruiker, wat is zijn of haar kennisniveau en wat is het doel van de scorekaart? Kennis over duurzaamheidsstandaarden, zoals ISO 26000, moet daarom toegepast worden in het kader van de organisatie om een effectieve scorekaart te ontwikkelen. Het beste is om de scorekaart te ontwikkelen in een projectgroep met vertegenwoordigers van de eindgebruiker.
Ten slotte is de manier waarop de scorekaart uiteindelijk gebruikt wordt in de organisatie dé sleutel tot zijn succes. Zorg ervoor dat hij actief gebruikt wordt door bijvoorbeeld de resultaten mee te nemen in voortgangsgesprekken, zoals bij de product scorekaart van de grote logistieke organisatie, of door de resultaten jaarlijks of halfjaarlijks te updaten, zoals bij de CO2-Prestatieladder en de leveranciersscorekaart. Zo wordt de scorekaart een drijvende kracht achter de verduurzaming van de organisatie.
Merel Segers is duurzaam ondernemer, gespecialiseerd in zowel het berekenen van duurzaamheidsindicatoren als het communiceren van de resultaten. www.merelsegers.nl.
Lees ook:
https://www.sigmaonline.nl/2017/11/meetlat-voor-de-sociale-impact-van-producten/
]
