Leiderschap is volgens Gabriël Anthonio, voorzitter raad van bestuur Verslavingszorg Noord Nederland, vooral co-creëren. ‘Het is een illusie dat we op alles grip kunnen hebben als leider.’ Anthonio is één van de sprekers op het Jaarcongres Verandermanagement. Zelf vond hij leiderschapsinspiratie bij zijn opa en zijn meervoudig gehandicapte zoon. ‘Vaak zijn we vooringenomen en vullen we plaatjes in. Echt leiderschap zit in contact.’
Grote kans dat Gabriël Anthonio (tevens bijzonder hoogleraar Sociologie van Leiderschap, Organisaties en Duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen) 30 november op het 10e Jaarcongres Verandermanagement een Zwitsers zakmes bij de hand heeft. Anthonio is namelijk auteur van het boek Het Zwitsers zakmes van de leider, gids voor leiderschap met blijvende impact. ‘Mijn opa was een geweldige verhalenverteller en gebruikte altijd een zakmes. Daar komt de metafoor vandaan’, vertelt Gabriël Anthonio. In zijn boek en in voordrachten gebruikt Anthonio het zakmes om duidelijk te maken dat we vaak veel te beperkt zijn in het gebruik van managementtools.
Gabriël Anthonio: ‘In spannende situaties ontstaat er bij leiders vaak blikvernauwing en worden emoties vergroot. In dat soort gevallen vallen we terug op mechanismen waarvan we denken dat we die beheersen. Methodes en mechanismen die we vervolgens nog harder gaan inzetten. Ben ik goed in vergaderingen leiden, gaan we nog meer vergaderen. Het is als het Zwitsers zakmes waarvan je alleen het grote mes gebruikt. Terwijl er tien functies in zo’n (basis) mes zitten; tien mogelijkheden om iets aan te pakken. Tien tools om te gebruiken. Je hebt zelfs een elfde: even niets doen. Maar we grijpen veel te vaak terug op dat ene grote mes.’ Gebruik eens de pincet om ergernissen (ook bij jezelf) weg te nemen, bepleit Anthonio. Of de kurkentrekker om belemmerende zaken op te halen als er een onderstroom van onvrede is. De schaar voor zaken die praktische ingrepen vergen, of de tandenstoker. Anthonio: ‘Om zaken schoon te maken, maar por niet te lang want dan gaat het tandvlees bloeden.’ De haak om de hoe-vraag te beantwoorden. Over hoe je kunt voorkomen dat je uitglijdt op weg naar je doel. De flessenopener en de rol en functie van rituelen. Als je de band tussen mensen wilt versterken. Maar grijp dus niet altijd naar dat ene mes. ‘We zitten altijd vast in de bekende groef van de langspeelplaat. Zet de keuze-instrumenten die je hebt, gedoceerd in. Je hebt altijd meerdere keuzemogelijkheden, houd dat altijd goed voor ogen.’
Beïnvloeding
Jaren was Anthonio actief in de Jeugdzorg, TBS en inmiddels is hij al weer jaren directeur bij Verslavingszorg Noord Nederland. Tijdens het jaarcongres zal hij praktijkvoorbeelden uit deze sectoren geven van hoe leiderschap wel en niet werkte. Anthonio gaat tijdens het congres niet zijn boek herhalen, maar zal de zakmesmetafoor ongetwijfeld gaan gebruiken. Anthonio: ‘Ik zal op het congres vooral voorbeelden geven uit de praktijk hoe we op een bewustere manier met beïnvloeden kunnen omgaan. Leiderschap gaat over bewust invloed uitoefenen op jezelf en anderen. Maar we zijn ons veel te weinig bewust van hoe we onszelf en de omgeving beïnvloeden. Terwijl het leven altijd terugpraat tegen je. Er is een oneindige reeks aan mogelijkheden om een omgeving te beïnvloeden (kijk naar het Zwitserse mes – red.), maar staan daar veel te weinig bij stil. We maken ook veel te weinig contact met wie we praten. Zijn veel te weinig in het hier en nu. Leiders zijn vaak vooringenomen en vullen beelden vooraf in. Maar leiderschap is voor mij co-creëren, samen met anderen. Je kunt niet op alles grip hebben.’ Een basis Zwitsers zakmes heeft tien tools, gebruik er eens meer dan één.
Pino
Naast het zakmes is de 22-jarige zoon van Gabriël Anthonio – meervoudig gehandicapt – ook een geweldige inspiratiebron. ‘Cognitief is hij een kleuter van drie, maar hij leert mij veel over leiderschap; waar het echt om gaat in het leven.’ Pas nog kocht Gabriël in een speelgoedwinkel een Pino voor zijn zoon. ‘Maar hij trok aan mijn hand, wilde weg naar een moslima met sluier. Ik hield hem, uit een reflex, aanvankelijk tegen, maar liet hem uiteindelijk begaan. Hij ging naar de vrouw toe en gaf haar een hand. De vrouw schoot direct vol. Ze had net haar jongste broertje verloren en zag de jongen als een boodschapper van God. Ze ervaarde troost en zag het als een soort afscheid van haar broertje. Ook is was vooringenomen, wilde niet dat mijn zoon naar haar toeging en een hand gaf. Ik vulde het voor hem in, in plaats van dat ik openstond voor het hier en nu. Voor het verbinding maken wat hij wilde. Vaak zijn we in gesprek met iemand zonder echt contact te maken. Weten we amper wat speelt.’
Storytelling
Anthonio is een groot voorstander van storytelling, zowel in de wetenschap als in leiderschap. Zijn grootvaders is hiervoor een grote inspiratiebron. Gabriël Anthonio: ‘Een goed verhaal maakt veel meer duidelijk dan een memo, rapport of tabel.’ Neem het verhaal van zijn 22-jarige zoon. Als Gabriël het vertelt, beklijft het meteen. Anthonio sluit nog maar eens af met zijn mantra: ‘Kwaliteit van leiderschap zit in echt contact.’ En het goed gebruiken van alle opties van het Zwitserse zakmes…
Bron: Managementboek.nl
