In een team of samenwerking heb je verschillende rollen nodig. Iemand die de boel aanjaagt, iemand die de tijd neemt voor analyse en iemand die gezamenlijke besluitvorming faciliteert of op zoek gaat naar nieuwe kansen of ideeën. In dit instrument is de Marsrover de metafoor: met welk onderdeel van de Marsrover identificeer jij je?
Het spel ‘Alles in je mars hebben’ helpt groepen stil te staan bij de rollen die deelnemers in de samenwerking vervullen en te bepalen of het team compleet is.
Wanneer is dit spel geschikt?
• Voor deelnemers die gezamenlijk een samenwerking, afdeling of team vormen.
• Voor nieuwe samenwerkingen die moeten nadenken over de balans in rollen in hun samenwerking.
• Voor samenwerkingen die niet goed op gang komen, wat mogelijkerwijs wordt veroorzaakt door een disbalans in de samenstelling, bijvoorbeeld te veel trekkers die verschillende kanten opsturen, of te veel ‘denkers’ en te weinig ‘doeners’.
Zo speel je het
Doel in het spel
Deelnemers identificeren zich met bepaalde onderdelen van een zogenoemde MarsRover, bijvoorbeeld de antenne, het wiel, een scharnier of een zonnecel (zie afbeelding). Door vrij te associëren over wat de onderdelen voor de eigen samenwerking of het team betekenen en wie welke rollen invult, ontstaat er een gedeeld beeld over de wijze waarop rollen worden ingevuld en welke rollen er nodig zijn binnen de samenwerking
Spelverloop
1. Laat alle deelnemers zo zitten dat ze de poster met de MarsRover goed kunnen zien.
2. Leg de metafoor uit: ‘Een Marsrover verkent de omgeving, neemt stappen en onderneemt acties. Stel je voor dat onze huidige samenwerking een Marsrover is. De Marsrover bestaat uit verschillende onderdelen en elke deelnemer vertegenwoordigt een onderdeel.’
Een aantal voorbeelden:
- Als je vaak degene bent die de omgeving scant op nieuwe ontwikkelingen en kansen, kun je je bijvoorbeeld identificeren met de camera.
- Als je goed bent in het analyseren van complexe vraagstukken, herken je je misschien in de rol van het scheikundig lab.
- Als je graag concrete acties oppakt en uitvoert, herken je je wellicht in de robotarm.
- Als je het fijn vindt tempo te maken en anderen in beweging te brengen, ben je bijvoorbeeld het wiel.
3. Vraag aan de deelnemers een paar minuten na te denken over de vraag welk onderdeel van de Marsrover zij associëren met hun eigen rol in de samenwerking.
- Je kunt ook de vervolgvraag stellen of zij kunnen aangeven wat de rol is die zij het liefst zouden willen innemen. Gebruik in dat geval twee kleuren post-its.
4. Vraag de deelnemers hun naam op een post-it te schrijven, een voor een naar de poster te komen en hun naam bij een onderdeel te plakken. Laat hen uitleggen wat het onderdeel voor hen betekent en waarom zij zich in die rol herkennen.
5. Bespreek, als iedereen aan de beurt is geweest, het eindresultaat plenair, om zo tot gedeelde inzichten en constateringen te komen.
Benodigdheden
- Een poster met de Marsrover die voor de deelnemers goed zichtbaar is.
- Post-its.
- Stiften of pennen.
Voor de spelbegeleider
Algemene aandachtpunten
• Bepaal en expliciteer de context waarbinnen de deelnemers het spel gaan spelen. Is dit de samenwerking als geheel, of bijvoorbeeld een specifiek project of een specifieke werkgroep binnen de samenwerking? Zo voorkom je dat deelnemers het spel vanuit verschillende contexten spelen.
• Het kan goed zijn dat verschillende deelnemers hetzelfde onderdeel kiezen, maar hier een andere interpretatie of uitleg bij hebben. Dat is prima! Zorg er wel voor dat deelnemers hun rol zo expliciet mogelijk beschrijven, zodat onderlinge verschillen duidelijk worden.
Voorbeeldvragen voor reflectie
In het spel
• Is je rol er één die je graag vervult of één die je oppakt omdat hij anders blijft liggen of omdat deze van je wordt verwacht?
• Herken je de rol van de ander? Zaten er rollen bij die je verrasten?
Uit het spel
• Als we het geheel bekijken, zijn er dan rollen die (te) veel of juist (te) weinig voorkomen?
• Is onze MarsRover geheel operationeel en kan hij verschillende uitdagingen aan? Of zitten we bijvoorbeeld met wielen, maar zonder motor, of met veel handen maar zonder antenne?
• Hebben we aanpassingen of aanvullingen nodig binnen het team?
Achtergrond bij het spel
De metafoor van de Marsrover stimuleert mensen vrij te denken over de rollen die zij zelf vervullen in de samenwerking, de rollen die anderen vervullen en wat er wellicht mist binnen het team. Veel spel- en werkvormen vragen mensen zich te herkennen in vooraf zeer uitgewerkte teamrollen, zoals de teamrollen van Belbin (2010).
De metafoor van de MarsRover stimuleert mensen vrij te denken over de rollen die zij zelf vervullen in de samenwerking, de rollen die anderen vervullen en wat er wellicht mist binnen het team.
‘Alles in je mars hebben’ draait dit om: deelnemers worden uitgedaagd zelf associaties te maken bij een aantal beelden en woorden: Wat voor rollen roepen de plaatjes en woorden op? Wat voor rollen hebben wij eigenlijk in ons team? Wat hebben we nodig? En waarin herken ik mijzelf?
Zo kunnen associaties met rollen of gedragingen ontstaan als: Verkenner, Aanjager, Analist, Communicator, Verbinder, Oplosser of Doener. Verschillende teams kunnen verschillende behoeften en daarmee ook andere associaties hebben.
Bron: Spelen met samenwerken – Serious Business
Lees hier meer informatie over het boek.
Spelen met samenwerken staat op de longlist van Managementboek 2020. Bekijk hier de longlist!
