De enorme effecten van de in vele kringen toch onverwachte Brexit dreunen nog na. Zowel in het afvallige Verenigd Koninkrijk zelf, als in mainland Europe. Het tragische van dit alles: onbedoeld is een omgekeerde weg afgelegd. De beoogde risicobeheersing groeide uit tot een monsterlijk risico, met dito optreden.
Het stof is nog lang niet neergedaald en het betreft natuurlijk complexe materie. De VUCA-wereld manifesteert zich in optima forma, met volop volatiliteit, uncertainty of onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit. Toch kunnen we vanuit het perspectief van elementair (niet) omgaan met risico’s nu al twee cruciale missers waarnemen.
Brexit misser 1: de mythe van beheersing
De eerste is dat de Britse (bijna oud-) premier Cameron al in 2013 opperde om een referendum uit te schrijven. Zie het als een beheersmaatregel, om het risico op escalatie van de al jaren sluimerende onvrede over de EU in z’n eigen partij de kop in te drukken. Dit met de verkiezingen van 2015 in het vooruitzicht.
Het referendum was een beheersmaatregel, om het risico op escalatie van de al jaren sluimerende onvrede over de EU de kop in te drukken.
Het bleek ook een voorbeeld van keer op keer geen scherpe keuzes durven maken, over hoe zich ten opzichte van de EU op te stellen. Ofwel, de benutting van het uitstelmechanisme, in de hoop dat de tijd z’n werk doet en het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. In dit geval bleek uitstel echter geen afstel.
Brexit misser 2: niet voorbereid op de (mogelijke) toekomst
De tweede cruciale misser kunnen we ons in zekere mate allemaal aanrekenen. Gegeven de huidige situatie blijkt dat vrijwel alle betrokken partijen geen ‘Plan B’ hebben. Zowel de Britse regering, als de EU, als bijvoorbeeld de financiële instellingen wekken niet bepaald de indruk snel en adequaat te kunnen handelen. Sterker nog, de indruk wordt gewekt dat al deze stakeholders zich behoorlijk hebben laten verrassen.
De indruk wordt gewekt dat alle Brexit-stakeholders zich behoorlijk hebben laten verrassen.
In risico-termen, men heeft zich vol overgave op kans-reductie gestort. Vooral met economische argumenten werd angst gezaaid om toch vooral tegen de uittreding te stemmen. En zo werd een Brexit geoogst. Aan nadenken over gevolg-reductie, wat te doen als de voorstemmers onverhoopt toch de meerderheid blijken, blijkt men niet te zijn toegekomen. Met de huidige dynamiek als resultaat.
Beheersing bleek enorm risico
Risicomanagement wordt vaak gezien als een papieren tijger van doemdenkers. Dat is volledig terecht, als de realiteit niet onder ogen wordt gezien, elementaire risico-stappen niet worden genomen en daaruit volgende keuzes worden uitgesteld.
In het geval Brexit is de omgekeerde risico-weg genomen, de beoogde beheersing bleek een enorm risico. De effecten ervan zijn wél uitgebreid genoemd, maar niet tijdig voorzien van tegenmaatregelen. Er rest ons dus niets anders dan om dit vanaf nu beter aan te pakken, in de nieuwe realiteit, met alle onzekerheid die daar gewoon bij hoort. Inmiddels gaat in het Verenigd Koninkrijk een petitie rond voor een nieuw referendum. Van Brexit naar Brexin? Genoeg oefenmateriaal.
Door: Martin van Staveren
Dr.ir. Martin van Staveren MBA (1964) is adviseur/eigenaar van VSRM en adviseert organisaties over effectiever omgaan met risico’s en onderliggende onzekerheden. Hij is ook kerndocent aan de postacademische masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Begin 2015 verscheen zijn boek ‘Risicogestuurd werken in de praktijk’.
