Niet talent, en ook niet het door Angela Lee Duckworth ontwikkelde Grit, maar de onderscheidende factor is PMD, volgens hoogleraar Bas Kodden. Passie, Moed en Doorzettingsvermogen, dat onderscheidt de meest succesvolle personen. Door hun lef, de onverschrokkenheid en met name de vastberadenheid om het mooiste uit zichzelf te halen en met name zich niet te laten verleiden om een zesje te worden doen sommige individuen soms ver boven zichzelf en veel meer getalenteerde anderen uitstijgen. Talent is goed, maar karakter is alles, aldus de professor. Alles draait om die PMD-factor, die overigens goed is aan te leren. Filosofie en psychologie liggen volgens Kodden aan de basis van persoonlijk leiderschap. Iets waar de oude Romeinen en Grieken lang geleden veel meer oog voor leken te hebben.
Succes, PMD en de Zelfeffectiviteit-theorie van Albert Bandura
Er is maar één ding dat een droom onmogelijk maakt. En dat is de angst om te falen. Aldus Paulo Coelho (schrijver van onder andere De Alchemist). Kodden is het daar – bijna volledig -eens. De enige beperking zit volgens hem in het feit dat je een vis moeilijk kan beoordelen op zijn klimvermogen (vrij maar Albert Einstein). Zelfeffectiviteit is de kern van veel zijn boeken en de uitkomst van jarenlange onderzoeken naar duurzame prestaties. Naast passie en doorzettingsvermogen (Grit) vergt duurzaam succes met name ook moed, aldus de professor.
‘Ja, presteren en succes beginnen allemaal met passie en doorzettingsvermogen. Grit zoals Duckworth dat noemt. Geen enkel succesvol individu die ik ken heeft duurzaam kunnen presteren zonder diepe passie te hebben voor wat ze doen. Er zijn natuurlijk voorbeelden van sommigen die op talent of wilskracht de top bereiken. Maar stoppen dan vaak ook snel. Ik noem dit ook wel The Kiss of Death: als je denkt dat je er bent, dan begint het eigenlijk pas. Voor duurzame prestaties heb je meer nodig. Zelfs wat anders!’
‘Voor die vorm van werkmotivatie gebruiken we in de wetenschap ook wel het begrip en de definitie van Bevlogenheid. Maar naast die bevlogenheid hebben alle langdurig succesvolle individuen die ik ken en heb bestudeerd met name moed gehad. Moed om zichzelf te blijven onderzoeken, in de spiegel te kijken, zichzelf uit te dagen, zich te verbeteren op de gebieden waar ze goed in zijn en soms zichzelf zelfs opnieuw hebben durven uit te vinden. Het vergt moed om je te verbeteren en steeds in nieuwe, vaak hogere niveaus en op nieuw terrein te begeven.’
Nederland steeds meer een zesjes-cultuur
‘Wij creëren helaas steeds meer een zesjes-cultuur. Denk aan ons onderwijs waar individuen met drie tienen, drie negens, een vijf en een vier op hun rapport geen diploma krijgen en als teleurstellend worden ervaren. De mogelijk Nobelprijswinnaars van de toekomst mogen niet gaan studeren. Overal een zesje? Prima. U mag verder. In de natuur geldt er overigens maar één overlevingsdeterminant: Zelfeffectiviteit. Een egel heeft zijn stekels, en durft daarop te vertrouwen, een luipaard heeft zijn snelheid en durft daarop te acteren. Maar wij? Wij maken van iedereen een zesje! Ook in onze organisaties. Daarmee ontstaat volgens hem ook een angst en een houding die mensen tegenhoudt om hun dromen waar te maken. ‘Ik ben niet overal goed in. Gelukkig maar, zou ik willen zeggen. Dit helpt je enorm om focus aan te kunnen leggen. Waar ben je wel goed in? Waar ligt je passie en je intrinsieke motivatie? Wat zou jij dan wel niet kunnen bereiken binnen jouw vermogens? Het betekent dat we anders moeten kijken naar talent en bijvoorbeeld het belang van diploma’s. De moed om als leider (of leraar) onderscheidend vermogen te herkennen én te belonen. Met alleen maar zessen maak je geen dromen waar, ook niet als organisatie.
Goed leiderschap
Dezelfde factor (PMD resp.) geldt volgens de professor en auteur ook voor leiders in organisaties. Leidinggeven is een vak en geen positie’, aldus Kodden, die ook zijn vraagtekens stelt bij de bekende theorie dat je ergens 10.000 uur voor geoefend moet hebben om ergens bekwaam in te zijn. ‘Uit nieuwe en andere onderzoeken lijkt dit eerder 30.000 uur te zijn’, zo zegt hij. Dat betekent voor leiders dat ze zich continue moeten willen laven aan nieuwe informatie, nieuwe kennis, verbeterde vaardigheden en niet alleen moeten leren van hun fouten, maar ook beseffen welk doel zij dienen: leiderschap is een instrument en geen doel op zichzelf. Andere mensen doen groeien, doen ontwikkelen om eigen successen mogelijk te maken. Pas dan ontstaat het vermogen om niet alleen de juiste dingen te doen, maar ook om de juiste dingen goed te doen.
Moed
En bij dat vak komt ook de factor moed om de hoek kijken. Moed om in te stappen als het nodig is, en moed om uit te stappen waar het kan. De moed om genadeloos eerlijk naar jezelf te kijken en om compromisloze feedback aan anderen te durven geven, overigens zonder conflicten te veroorzaken, om een hoog niveau- prestatiecultuur te creëren. Ook voor leidinggevenden is de PMD-factor cruciaal, zegt Kodden. ‘Die Grit is een mooi startpunt, maar een moedige houding is essentieel voor duurzaam prestaties. Niet voor niets benoemden Plato en Aristotelos moed als één van de vier kardinale deugden.’
De boeken van Bas Kodden bestel je op Boom.nl >>>
Door: Eduard van Brakel
Eduard van Brakel is eindredacteur van Boom Management en host van de Boom Management Podcast. Samen met Bas Kodden schreef hij het boek Leidinggeven is omgekeerd opvoeden.
