Samenwerken in allianties neemt enorm toe, en dat is maar goed ook. Om in te spelen op wereldwijde uitdagingen in klimaat, gezondheid en welvaartsverdeling zijn organisaties op zoek naar nieuwe manieren van samenwerken. Het vormgeven aan die samenwerking is een dynamisch proces vol spannende momenten.
Groei van allianties
De laatste decennia zien we een groei in bedrijfsallianties. Ze willen hun innovatiekracht versterken of bijdragen aan een beter milieu. Ook zijn er steeds meer waardengedreven allianties. Deze allianties willen bijdragen aan een betere, rechtvaardige en duurzame samenleving. Allianties zijn een passende vorm om te werken aan economische en maatschappelijke verandering. Zo dragen ze bij aan een duurzame toekomst. Veel allianties beginnen klein vanuit een idee van enkele initiatiefnemers. Dikwijls groeien ze uit tot wereldwijde samenwerkingsverbanden die bijdragen aan een betere wereld.
Samenwerken aan maatschappelijke problemen
Allianties zijn belangrijke samenwerkingsvormen als we problemen willen aanpakken die ons allemaal raken. Het tekort aan woningen vergt samenwerking tussen woningcorporaties, gemeenten, aannemers, financiers en wijkbewoners. Het lerarentekort kunnen scholen niet alleen oplossen, maar alleen samen met ouders, lerarenopleidingen, vrijwilligers, gemeenten. Om wijken veilig en bewoonbaar te houden zoeken wijkbewoners, wijkregisseurs, politie, buurtvaders en woningcorporaties elkaar op. In de ouderenzorg werken wijkverpleging samen met verzorgingstehuizen, revalidatiecentra, ziekenhuizen, huisartsen en mantelzorgers. Om de innovatiekracht van Nederland te versterken zoeken bedrijven, universiteiten en bedrijven elkaar op in bijvoorbeeld Brainpoort Eindhoven. Heineken heeft de droom om de meest duurzame brouwerij van de wereld te worden met specifieke aandacht voor water, ruimte, transport, productie en economie. Daartoe werken ze samen met de Provincie, de Universiteit van Wageningen, vervoersbedrijven, omwonenden en milieuorganisaties.
Inspirerende voorbeelden
De Global Alliance for Banking on Values (GABV) is een alliantie van waardengedreven banken die financiering als middel gebruiken om duurzame ontwikkeling te realiseren voor mensen, gemeenschappen en hun omgeving. De Global Alliance in Management Education (CEMS) is een wereldwijde alliantie van universiteiten, bedrijven, sociale partners, studenten en alumni die zich toelegt op het opleiden van toekomstige leiders met een maatschappelijk, sociaal en mondiaal bewustzijn. In het boek Allianties voor een duurzame toekomst zijn dit unieke cases die waardevolle lessen opleveren voor mensen die willen bijdragen aan een betere en rechtvaardige wereld en dat in samenwerking met anderen willen doen.
Levenscyclus van allianties
Mensen in allianties vinden elkaar, delen een droom, visualiseren een missie en visie, en formuleren leidende principes die het handelen richting geven. Door de verscheidenheid aan leden is het opbouwen en evolueren van allianties niet eenvoudig. Dat is af te leiden uit twee casestudies van de GABV en CEMS die de vier levensfasen van allianties doorlopen: het formeren, funderen, evolueren en transformeren van allianties. Deze vier fasen zijn geen lineaire fasen in de levenscyclus van allianties. Het is een dynamisch en doorlopend patroon vol paradoxen en spanningen.
Vier fasen van ontwikkeling
Bij het formeren van allianties gaat het in de eerste plaats om het vormen van de alliantie. In dit stadium wordt de basis gelegd voor de alliantie. Het is de fase van elkaar leren kennen en mogelijkheden verkennen om elkaar te kunnen versterken. Tijdens het funderen van de alliantie gaat over het uitbouwen van de alliantie op basis van het initiatief van de eerste leden. Hierbij rijzen vragen over passende vormen van samenwerking en het delen van kennis en ervaring. De derde fase betreft de evolutie van een alliantie. Het partnerschap zal zich nu richten op het stellen van ambitieuzere doelen en het behalen van resultaten. Nu gaat het om het samenbrengen van ambities en het verwezenlijken van een gezamenlijk doel. In deze fase zijn zichtbare resultaten belangrijk om te blijven investeren in de samenwerking. In de transformatiefase staat de alliantie voor de opgave om te blijven innoveren als resultaten uitblijven en zich aan te passen als de context verandert en de druk toeneemt. Op termijn kan het zichtbare belang van de alliantie afnemen, evenals de wil om er energie in te blijven steken.
Hanteren van spanningen en paradoxen
Het signaleren van spanningen zijn een voorwaarde voor succesvolle samenwerking in waardengedreven allianties. Twaalf paradoxen helpen om de dynamiek in de levensfasen van allianties te hanteren. Een paradox bestaat uit twee tegenovergestelde perspectieven die elk zinvol en verdedigbaar zijn. De kunst is om je te positioneren in het spanningsveld tussen beide perspectieven en continu te balanceren tussen de twee uitersten. Een fundamentele paradox is de spanning tussen vertrouwen en controle. Zonder vertrouwen komt geen samenwerking tot stand terwijl controlesystemen helpen om het opgebouwde vertrouwen niet te beschamen. Het onderkennen van paradoxen bij het creëren en ontwikkelen van allianties kan leden in de alliantie helpen bij het omgaan met problemen, spanningen en strategische keuzes.
Iedereen kan meedoen
Veel studenten willen zich inzetten voor een betere wereld. Zij vinden in dit boek inspirerende voorbeelden en handige tips om aan de slag te gaan. Bestuurders, toezichthouders en alliantiemanagers worden uitgenodigd om hun blik te richten op een positieve en duurzame toekomst en een rol te spelen in waardengedreven allianties.
Door: Jaap Boonstra
Jaap Boonstra bestudeert en adviseert waardengedreven allianties. Zijn ervaringen zijn beschreven in het boek Allianties voor en duurzame toekomst dat in februari 2023 verschijnt.
