Het kan stuk, hoor!

Beste Jaap, Mijn vakantie is alweer bijna voorbij. Heerlijke weken gehad, maar ik merk dat ik ook met een donkere blik weer start. Ik maak me zorgen. Zorgen over wat we met elkaar in dit land en in de wereld aan het doen zijn. Trump die de democratische grondslagen tart met zijn tweets. Een politieke partij die voor het verval van onze boreale wereld waarschuwt en met de vinger naar mede-landgenoten wijst. De media die journalistieke en juridische grondslagen tart als het om de zoon van de burgemeester gaat. Johnson die niet kan wachten om uit Europa te stappen en als een bulldozer afkoerst op 31 oktober. De steeds scherper wordende identiteitspolitiek waaraan steeds meer groepen meedoen, omdat ze ook in hun identiteit erkend willen worden en boos zijn op anderen. En natuurlijk de scheldkannonades op twitter, waarin de onderbuik van Nederland zichtbaar maakt hoeveel ressentiment en domheid er is en hoeveel eigenrichting op de loer ligt.

Al eerder schreef ik erover. Elke keer zocht ik dan naar wat er ook is. Gewone mensen die het gewoon een beetje met elkaar proberen te redden. Die extremisme verafschuwen, die in hun buurt proberen er met elkaar wat van te maken, de nuance en relativering die Nederland ook altijd kent. Want ach, extremen worden pas gevaarlijk als het midden wegvalt. Dacht ik. Maar dit keer helpt mijn bezweringsformule niet. Ik begin te twijfelen of ie wel klopt. Zo onschuldig is dat lompe gebrul niet. Die democratie, dat Europa, de verworvenheden in ons land. Ze kunnen stuk! En daar is misschien wel veel minder voor nodig dan we denken. Tuurlijk, die ene tweet, dat ene protest, dat gaat het niet stukmaken. Maar ik ben zo bang dat het is als zo’n brug die eerst zachtjes schommelt, dan gaat oscilleren en uiteindelijk in elkaar zakt. Ook daar is maar een zuchtje wind voor nodig. We handelen met elkaar alsof de vrede en welvaart die we hebben er voor altijd zullen zijn. We zijn een van de gelukkigste landen met een grote mate van gelijkheid. We kunnen vrij door Europa en de wereld reizen. Dat is al zolang zo, dat we ons bijna niet meer realiseren dat het er ooit niet was, en dat het heel veel moeite heeft gekost om zover te komen. Het lijkt zo vanzelfsprekend geworden dat we ons niet meer realiseren dat het ook stuk kan. Dat we niet beseffen dat al dat meppen, schelden, schofferen, met voeten treden schade toe kan brengen. We staan met elkaar voor grote klussen als het gaat om klimaat, welvaart, gelijkheid en een eerlijke wereld. Daar hebben we de stevige basis die we met elkaar bouwden voor nodig. We schrijven op dit moment aan een boek over onmacht. Nou, dit maakt onmachtig. Want voorkom je dat iets stukgaat door gekrijs in de marge? Best een donkere blik dus. Huub van der Lubbe schreef ooit: ‘Ik neem een paar andere ogen. Blauw en niet meer zo zwart. Want het is niet wat het lijkt, maar hoe je het bekijkt. Dus ik krijg ook een heel ander hart.’ Ik doe mijn best. Echt. Maar het lukt nog niet zo goed. Groet, Leike Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Meer vind je op hun boekenwebsite >>>