Veranderen van organisaties is voor mij een avontuur, net als een bergtocht door een onbekend landschap.
To us, art is an adventure into the unknown world, which can only be explored by those willing to take the risk.
Barnett Newman
Deze uitspraak van Barnett Newman uit 1943 bevat voor mij de essentie van veranderen als avontuurlijke tocht. Elk jaar trek ik de bergen in. Bergwandelen is een passie vanwege de schoonheid van de natuur en de rust die dat geeft terwijl ik fysiek bezig ben. Een bergtocht is voor mij een avontuur dat ik graag met vrienden beleef. Tijdens zo’n bergtocht is er ruimte om te mijmeren en terug te kijken op het afgelopen jaar. Er is ook tijd om vooruit te blikken. Ik stel mezelf tijdens zo’n tocht drie vragen: Wat heeft me plezier en energie gegeven? Ben ik tevreden met wat ik doe en wie ik ben? Welke route zie ik voor me het komende jaar en de jaren daarna?
Organisatieverandering
Organisatieverandering is voor mij ook een avontuur, net als een bergtocht door een onbekend landschap. Het is als een ongeorganiseerde reis waaraan je begint als je goed bent voorbereid. Veranderen doe je zelden alleen, zeker niet in organisaties. Je zoekt je reis- en lotgenoten en trekt samen op. Een Chinees spreekwoord luidt: Voor je op reis gaat, moet je eerst gaan zitten. Je vraagt je af hoe het landschap eruitziet en hoe het klimaat is. Je kiest je metgezellen en vraagt hen om mee op pad te gaan. Je kijkt op de kaart naar hoogteverschillen en overweegt mogelijke paden. Je bespreekt met je reisgenoten de mooiste route en je spreekt af wat je onderweg meeneemt. Een kaart is behulpzaam om je weg te vinden. Maar de kaart is niet het landschap. Het landschap is kleurrijker, impressiever, grilliger ook. En wat zeker niet op je kaart staat is het weer.
Het weer tijdens de tocht maakt veel uit. Een stralende dag plaatst het hele landschap in een helder perspectief en biedt de mooiste vergezichten. Een bewolkte en regenachtige dag ontneemt je het uitzicht en het zicht op het pad. Het kan guur zijn en zin om te rusten heb je niet in dit weer. Toch heeft zo’n dag met ontberingen ook zijn charme, meestal achteraf. Bij een sneeuwstorm of onweer is het soms verstandig beschutting te zoeken en pas op de plaats te maken.
De tocht zelf geeft plezier
Als je door een onbekend landschap reist, is het essentieel om de weersomstandigheden goed in de gaten te houden. Natuurlijk heb je een bestemming voor ogen en heb je zorgvuldig je etappes en rustdagen gepland. Maar het gaat niet zozeer om de bestemming als om de tocht zelf die plezier geeft, die uithoudingsvermogen vraagt en waarin je kunt genieten van de vergezichten. Na afloop van de tocht is het mooi om terug te kijken en te bespreken wat je hebt geleerd en wat je de volgende keer anders zou doen. Al tijdens die terugblik krijg je alweer zin om weer op pad te gaan.
Jaap Boonstra is hoogleraar organisatieverandering aan de Universiteit van Amsterdam, professor organizational dynamics bij ESADE Business School en zelfstandig adviseur. In zijn nieuwe boek van ‘Verandermanagement in 28 lessen’ beschrijft hij zijn avonturen als bestuurder en adviseur met veranderprocessen als een avontuurlijke tocht. Meer informatie: jaapboonstra.nl.
Jaap Boonstra publiceerde meerdere boeken, onder andere Leiderschap in organisaties, Interveniëren en veranderen, Nieuwe maakbaarheid en Ondernemen in allianties en netwerken.
