Ook op coaching zijn heel wat visies te verzamelen. Maar wat is een teamcoach? Ook daar zijn verschillende visies op. Ikzelf onderscheid drie soorten teamcoaches. De coachende teamleider, iemand die dus beide rollen vervult; de teamcoach die wel van de organisatie, maar niet van het team is; en ten slotte de externe teamcoach. Je kunt ook teamleden coachend werk in het eigen team zien doen, maar daar gaat mijn Handboek Teamcoaching niet over. In mijn definitie van een teamcoach passen zowel interne als externe coaches.
Wat is een teamcoach? Een teamcoach is iemand:
- die het team helpt bij zijn ontwikkeling
- om het zo zelfstandig mogelijk te maken,
- die daarbij gericht is op collectieve processen
- en die dat zo mogelijk belangeloos doet.
Hulp kent vele gedaanten. Je kunt een bescheiden handje uitsteken, of het team begeleiden naar grensverleggend inzicht. Wat je niet doet is betuttelen overnemen of het team gaan ‘redden’. Helpen moet leiden tot de ontwikkeling van het potentieel van het team. Je bijdrage kan zich richten op de inhoud, inclusief het ontwikkelen van inhoudelijke vaardigheden. Ze kan zich richten op relaties, zoals het geven van feedback en het helpen oplossen van conflicten. Het kan ook gaan over de organisatie van het team, zoals het stellen van doelen en het maken van afspraken. Helpen bij ontwikkeling betekent dat je goed snapt in welk stadium van ontwikkeling het team zit. Als coach weet je hoe je het team door sommige lastige overgangsfases heen helpt.
Teamcoach werkt aan zelfsturend leervermogen
Als teamcoach werk je aan het zelfsturend leervermogen van het team en bevorder je de zelfstandigheid van het team. Je neemt dus geen verantwoordelijkheden over van het team, al weet je goed dat de weg naar zelfstandigheid soms om stevig sturend optreden vraagt. Dat klinkt paradoxaal en dat is het ook. Onzekere teams bied je wat extra veiligheid door duidelijke grenzen te stellen. Overmoedige teams daag je uit door eens flink te confronteren. Je bent als teamcoach niet slechts de onzichtbare hand, maar je weet heel goed dat je afstand moet nemen zodra het kan. Een goede coach kan zich verbinden met het team, maar zal het uiteindelijk ook weer loslaten. Teamcoach is soms een eenzaam beroep.
De teamcoach is geen gewone coach omdat je gericht bent op de groep en niet op het individu. Het kan best zijn dat een teamlid veel aandacht vraagt of een enorme impact heeft op het team. De teamcoach kijkt dan naar het effect daarvan op het collectief. Als er gedoe is met één teamlid, dan beseft de teamcoach dat het hele systeem gedoe heeft. De vraag is niet hoe om te gaan met dat probleemgeval, maar hoe het komt dat het team een probleemgeval heeft, of (wellicht) nodig heeft. De teamcoach kijkt naar relaties tussen teamleden en hoe die zich als een dynamisch geheel tot elkaar verhouden. Hoe dat zich ontwikkelt of juist is vast komen te zitten en hoe dat functioneel of juist disfunctioneel is.
- Lees ook: Wat is teamcoaching >>>
Een coach heeft ook belangen
Adviseurs en coaches die streng in de leer zijn vinden dat zij hun werk volledig belangeloos moeten doen. Een mooi principe, maar ik geloof er niet in. Je hebt als coach ook belangen. Zorg dat je deze kent en vervolgens parkeert. Hoe onafhankelijker je bent van (goedkeuring, inkomsten, resultaten, beslissingen, schouderklopjes van) het team, hoe effectiever je kunt zijn. Het is net als met emoties: een professional heeft die wel maar laat zich er niet door meesleuren.
Professionele afstand is niet hetzelfde als afstandelijkheid.
De professionele afstand die een coach bewaart, moet je niet verwarren met afstandelijkheid. Je zult betrokken zijn en verbinding maken met het team. Je kunt grappen maken en meelachen maar je zult niet de gangmaker worden. Je mag ook meningen hebben (ik kan me geen leven voorstellen zonder), maar die deel je behoedzaam. Het gaat om het team en niet om jou. Als teamcoach ben je wel deel van het systeem en geen lid van het team. Dit alles levert hoofdbrekens op voor teamleiders die teamcoach willen zijn.
Specifieke vaardigheden zijn nodig
Behalve een beroepshouding, heeft een teamcoach ook specifieke kennis en vaardigheden nodig. Er is een officieel competentieprofiel opgesteld door de beroepsvereniging, al kan ik niet zeggen dat het uitblinkt in duidelijkheid. En alsof dat allemaal nog niet genoeg is: probeer daarbij ook jezelf te zijn, met jouw humor, jouw openheid, jouw meningen, jouw waarden en normen. Een team heeft het meeste aan een echt mens.
- Wil je meer weten over het ontwikkelen van teams? Kom dan naar ons Jaarcongres Teamcoaching. Klik hier voor meer info >>>
Bron: Handboek Teamcoaching, uitgeroepen tot Boek van het Jaar 2018 door de Ooa.
Door: Martijn Vroemen
