Bureaucratische organisaties hebben ons een ongekende welvaart gebracht. Maar zij hebben ook een verlammende werking op hun medewerkers, waardoor er een soort collectieve bewusteloosheid ontstaat.
In Verdraaide organisaties draaide Wouter Hart daarom de gangbare organiseerlogica om. Het volgen van het systeem is dan niet meer leidend, maar juist het nemen van verantwoordelijkheid voor het vinden van echte oplossingen in de praktijk. Niet meer vanuit het systeem werken aan een virtueel doel in een onzekere en onvoorspelbare toekomst, maar juist werken vanuit de bedoeling. Omdat dat in de praktijk nog niet zo eenvoudig is, biedt de auteur in Anders vasthouden negen sleutels om te leren sturen vanuit de bedoeling, eigenaarschap te vergroten en ondersteunende systemen vorm te geven.
Wouter Hart pleit ervoor naast de ander te gaan staan, het probleem bij de ander te laten en kijken wat dan nodig is en wat dat van wie vraagt. Niet de oplossing aanreiken maar het oplossende vermogen van de ander aanspreken en ondersteunen. Zo lang we mensen namelijk zien als uitvoerders van het systeem, hoeven ze geen verantwoordelijkheid te nemen. Bij ‘anders vasthouden’ gaan mensen juist staan voor de bedoeling. In de leefwereld – het hier en nu van de praktijk – zijn ze verantwoordelijk voor het komen tot de goede oplossing. Professionals en leidinggevenden moeten leren de oplossing niet naar zich toe te trekken en juist naast de ander te gaan staan om te kunnen zien wat betekenisvol is in zijn leven.
In het eerste deel van het boek presenteert Hart drie sleutels om organisaties beter aan te laten sluiten bij waar het in de praktijk werkelijk over gaat. Het tweede deel bestaat uit drie sleutels voor leidinggevenden die binnen organisaties dezelfde opgave hebben richting hun professionals, die een meer actieve rol moeten gaan spelen in de oplossing. Om de collectieve bewusteloosheid te doorbreken, dient eigenaarschap lager in de organisatie te worden belegd. Het derde deel beschrijft welke dynamiek het versterken van een organisatie ondersteunt die de werkelijke vraag in de praktijk als startpunt neemt voor haar opgave.
In de afronding gaat de auteur in op het belang van een integrale benadering van vraagstukken en dat we daarvoor over de grenzen van de organisatie moeten gaan denken. We moeten meer samen met mensen uit de praktijk zoeken naar goede oplossingen. Door er ook zelf wat van te vinden, geven we onszelf richting en kunnen we bewustere keuzes maken die passen in onze dagelijkse praktijk vanuit onze visie en onze eigen verantwoordelijkheid. De wereld om ons heen zit nog gevangen in de organiseerlogica van de maakbaarheid en ‘iedereen het gelijke geven’. De bijbehorende gedragspatronen zijn erg diep ingesleten, dus het omkeren van die logica valt niet mee.
Anders vasthouden is geschreven in dezelfde recht voor zijn raap stijl als Verdraaide organisaties. Wouter Hart weet op een heldere en toegankelijke manier te beschrijven wat er moet gebeuren in organisatieland. Zijn inzichten, gelardeerd met directe praktijkvoorbeelden zijn regelmatig confronterend. Er moet nog veel gebeuren, dus aan de slag ermee!
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
