Het idee van contextueel of systeem-leiderschap is eigenlijk niet zo nieuw als het lijkt. Uit onderzoek blijkt dat onze voorouders deze vorm van leiderschap al regelmatig toepasten, vooral wanneer de omgeving nieuwe uitdagingen met zich meebracht. Antropologen zijn het erover eens dat contextueel leiderschap waarschijnlijk de meest natuurlijke manier van organiseren is voor de menselijke soort.
Onze voorouders leefden gedurende 300.000 jaar als jager-verzamelaars in groepen van ongeveer 150 mensen, losjes verbonden met andere stammen. Hun gedecentraliseerde manier van organiseren, waarbij mannen en vrouwen het leiderschap deelden, stelde hen in staat om optimaal flexibel en aanpasbaar aan de omgeving te zijn – en zo te overleven.
Landbouwrevolutie
Met de opkomst van de landbouwrevolutie rond 11.000 voor Christus, gingen jager-verzamelaars over op een vastere leefstijl en een leiderschapsmodel dat gericht was op het beschermen van het territorium. De contextuele leiderschapsstijl werd vervangen door een meer territoriale stijl, waarbij vooral mannen – die fysiek sterker waren dan vrouwen – de leiding namen.
Deze mannelijke stijl evolueerde verder naar het militaire leiderschap van het Romeinse Rijk, de feodale middeleeuwen en het koloniale tijdperk, en vervolgens het mechanistische leiderschap van de industriële revolutie, oftewel de opkomst van de managers.
De laatste jaren is er een groeiende vraag naar een stijl van leiderschap die zich niet alleen richt op het vergroten van macht, territorium en bezit, maar ook op het vinden van oplossingen voor maatschappelijke en ecologische vraagstukken. Hierbij willen we leiders zien die democratisch, egalitair, inclusief en empathisch zijn. Met andere woorden, contextueel en gedeeld leiderschap lijken terug te komen als belangrijke manieren van leidinggeven.
Leiderschapsreflectie
Hoe kan ik leiden met mijn ‘aangeboren wijsheid’? Wat betekent holistisch leiderschap voor mij, in vergelijking met hoe ik nu leidinggeef? Neem ik de volledige verantwoordelijkheid voor alle duurzaamheidsuitdagingen die voor ons liggen? Voel ik authentiek mededogen met mijn stakeholders? In welke mate (en waar) ben ik een toeschouwer?
Bron: Triple Value Leadership
Door: Sander Tideman
