Het jaar 2015 zit er bijna op. Jan Jonker stelt (zichzelf) de vraag: Wat is de impact van onze werkzaamheden, waarop dan en doet dat ertoe?
Het is bijna weer zover. Met de geur van oliebollen in de neus staan we dan met het glas in de aanslag om te toasten op een nieuw jaar om direct daarna het pand te verlaten in een soort van ‘oer’verlangen vuurwerk af te steken.
Ongeacht deze cliché-voorstelling van de gang van zaken: het jaar 2015 zit er weer op. Onverbiddelijk. Onomkeerbaar. Onveranderbaar. Alles wat is gedaan, wordt ‘was’ en kan niet meer ongedaan gemaakt worden. Al die dagen en uren, al die momenten van verdriet en vreugde, van woede en triomf liggen definitief achter ons. We hebben alleen de toekomst voor ons. Maar in de toekomst kan niemand wonen.
Dus is de vraag wat zo’n jaar van 365 dagen heeft opgeleverd. Wat heb ik bereikt – ik kan niet voor u spreken – en doet dat er toe?
Bedreigd leven
Mogelijk dat 2015 de geschiedenis ingaat als het jaar van het terrorisme en van de Grote Onzekerheid. Maakt u zich geen illusie: dat was in heel veel landen al lang aan de gang, maar is nu bij ons, in onze steden, straten en wijken terecht gekomen. Daar zijn we van geschrokken. Geweld, bewaking en controle lijken een vast onderdeel te zijn geworden van ons bestaan in een open en overall gelukkig tolerante samenleving. Met primitief kogelgeweld en een paar opblaasbommenvesten wordt angst gezaaid.
Maar met welk oogmerk gebeurt dat, of is dat de verkeerde vraag? Mensen die bij elkaar zijn in een stadion, nachtclub of party kunnen met een beetje technologie en organisatie natuurlijk veel efficiënter en daarmee grootschaliger vermoord worden. Dus 200 of 300 slachtoffers (Parijs Bataclan c.s.) kan niet het feitelijke doel zijn. Maar wat dan wel? En voor wie? Allah, Jahweh of God (om er maar een paar te noemen)?
Ik kan het mij niet voostellen. Nee, ik heb geen antwoorden op deze lastige vragen, maar ben wel heel bang dat we ze steeds weer, steeds feller én confronterender tegen zullen komen. De tijd van gewoon en ‘normaal’ is echt voorbij. Het nieuwe normaal is dat in de conflicten en confrontaties een ander tijdperk zichtbaar wordt. Hortend en stotend. Hoe het resultaat eruit gaat zien? Ik zou het niet weten.
Impactevaluatie
Ondertussen hebben we er wel weer 365 dagen opzitten, die als in een flits goed en wel voorbij zijn gevlogen. En wat heeft dat nu opgeleverd? Wat is de impact van onze werkzaamheden, waarop dan en doet dat ertoe?
Natuurlijk kan ik alleen maar voor mijzelf spreken, maar dan nog vind ik het lastig een helder antwoord te geven.
Hard werken met passie en betrokkenheid? Zeker, maar wat is het resultaat?
Inspiratie, een goed woord, aanmoediging bij een startend project, het organiseren van een grote conferentie, voor de zevende achtereenvolgende keer verkozen tot invloedrijke ‘groene’ Nederlander, wekelijks luisteren naar ondernemers, advies geven, mensen bij elkaar brengen, een ‘crowdthinking’ boek samenstellen dat een bestseller wordt, praatjes en nog eens praatjes voor burgers, bestuurders en bankiers, onderwijs, een verantwoordingsrede, steeds vaker YouTubes, onderzoek en natuurlijk nog meer publicaties.
Dan opnieuw de vraag: wat is de impact van mijn doen en laten? Doet het ertoe wat ik doe en zo ja voor wie en waarom?
Ik denk het wel anders zou ik niet meer uit mijn bed komen. Maar toch is dat vooral emotie, want een zuivere impactmeting in welke meeteenheid dan ook op het vooruithelpen van het debat en de praktijken rond duurzaamheid vind ik ronduit lastig.
Beste wensen
Wat komt, komt; onvermijdelijk en onverbiddelijk. In de nacht, uit de lucht of op de fiets. Sturing is een bijna illusoir begrip geworden en van controle is geen sprake.
Eén ding is helder: denken dat we kunnen schuilen in onze maatschappij is een illusie. De grote problemen worden alleen maar groter – of het nu gaat om energie, voedsel zorg of veiligheid. Er komt meer spanning in wat we met elkaar doen en het effect daarvan is dat de ruimte voor vrijblijvendheid kleiner wordt. We moeten veel nadrukkelijker aangeven waar we voor staan en gaan kiezen.
Dus wat mij betreft heet de toekomst ‘duurzaam’, voor u, voor de ander en ook voor mij. Maar daar zijn we nog lang niet. Het is dus niet verwonderlijk als de ‘Stille Nacht’ mogelijk verscheurd wordt door sirenes en geweerschoten. Als het kabaal van het vuurwerk van straks overstemd wordt door bomexplosies.
Overdreven?
Misschien en dan mag u mij dat op een later moment verwijten. Maar als het niet zo overdreven is, ga dan niet zeggen dat ik dat niet gezegd heb. Ga leven met de gedachte dat we leven in een tijd van transitie. Maar vergeet niet te genieten van het nu en samen in deze onzekere tijden.
Ik wens u niettegenstaande alle zorgelijke gedachten het allerbeste voor het jaar dat er nu gaat komen.
Wees waakzaam, let op uw tijd en werk aan uw impactverhoging. Voordat u het weet is het jaar weer voorbij.
En vergeet niet: wat u doet, doet ertoe.
Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen Radboud Universiteit, Nijmegen School of Management
