Ongewenst gedrag gaat niet over het eerste flauwe geintje, een per ongeluk misplaatste opmerking of een spontane liefdesverklaring na een gezellige borrel. Kleine incidenten en misverstanden lossen mensen vaak samen op. Als dit soort incidenten toenemen, is er wel sprake van ongewenst gedrag. Als flauwe geintjes een vast mikpunt krijgen. Als iemands bijzondere kenmerken, zoals geslacht of geloof, misbruikt worden voor negativiteit. Of wanneer de druk op iemand wordt opgevoerd om ja te zeggen tegen iets wat diegene niet wil.
Ongewenst gedrag is gedrag dat de ontvanger als onprettig en soms als grensoverschrijdend ervaart.
Vormen van grensoverschrijdend gedrag
Er zijn verschillende vormen van ongewenst gedrag: agressie (verbaal en fysiek), pesten, (seksuele) intimidatie en discriminatie (naar leeftijd, sekse, geloofsovertuiging, huidskleur en seksuele geaardheid). Om een beeld te krijgen van dergelijk onprettig gedrag:
Agressie
Schelden, beledigen, vijandige boodschappen, bedreigen, schreeuwen, dreigende bewegingen, lastigvallen, onder druk zetten, irriteren, schoppen, slaan, bijten, vastgrijpen, gebaren.
Pesten
Negeren, buitensluiten, niet groeten, niet reageren, weigeren om samen te werken, roddelen, vertrouwelijke informatie lekken, gezag ondermijnen, spullen of bestanden expres kwijtraken, informatie achterhouden, beschadigen van eigendommen, vervelende opmerkingen of grappen maken, openlijk terechtwijzen, bespotten.
(Seksuele) intimidatie
Seksueel getinte opmerkingen, sms’jes, mails of briefjes; intieme vragen stellen over iemands privéleven, afspraakjes maken, seksuele gunsten vragen (in ruil voor), sissen, aanstaren, seksuele afbeeldingen tonen of sturen, seksueel gerichte gebaren maken, knijpen, iemand proberen te zoenen, vastpakken, doorgang versperren, aanranding, verkrachting.
Discriminatie
Iedere vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur op grond van afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, handicap, politieke gezindheid, arbeidsrelatie (parttime of fulltime) arbeidscontract (tijdelijk of vast), burgerlijke staat, nationaliteit, godsdienst of levensbeschouwing. Dit onderscheid mag niet het recht op gelijkheid van de mens of de fundamentele vrijheden aantasten.
Waar komt ongewenst gedrag voor?
Ongewenst gedrag kan voorkomen tussen collega’s onderling, tussen leidinggevenden en tussen werknemers en/of hun leidinggevende. Externen (zoals klanten en bezoekers) kunnen betrokken zijn. Soms komt het van één kant, soms van beide kanten. Ook is het relevant om onderscheid te maken tussen ongewenst gedrag veroorzaakt door frustratie en ongewenst gedrag dat bewust ingezet wordt om een doel te bereiken.
Bij onprettige omgangsvormen gaat het niet over iets wat objectief meetbaar is, maar over het gevoel, de subjectieve beleving van de melder (het slachtoffer). Zo is het heel goed mogelijk dat gedrag van een collega of leidinggevende, waarover de één zijn schouders ophaalt, voor de ander zeer bedreigend kan zijn. Sommige mensen trekken zich van pesten of ander onprettig gedrag op het werk weinig tot niets aan, terwijl anderen als gevolg van dat gedrag uiteindelijk stress oplopen, verminderd werkplezier hebben en soms zelfs zich ziek melden. Een relevante vraag hierbij is of het gaat om incidenteel of structureel onprettig gedrag. Een vervelend grapje is iets anders dan dat je dagelijks onder het mom van humor bespot wordt. De impact en aanpak verschillen.
Gevolgen ongewenst gedrag
Bedrijfsmatig kunnen de negatieve gevolgen groot zijn: kwaliteitsverlies, minder productiviteit, groter verzuim en groter verloop. Daarbij neemt de innovatiekracht af. En wat te denken van de imagoschade als het verhaal in de pers komt…
De figuur in dit artikel toont dat sommige ongewenste gedragingen zichtbaar zijn en andere niet. De keren dat je genegeerd wordt kunnen zo subtiel zijn, dat anderen er geen weet van hebben. Je twijfelt of je het wel goed ziet, het is jouw woord tegen dat van de ander. Het zijn gedragingen die klein lijken, maar grote consequenties hebben voor het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van de betrokkene.
Bron: Het waait niet vanzelf over
Door: Natasja van Schaik
