In gesprekken respect tonen voor andersdenkenden, vindt plaats op twee niveaus. Het eerste niveau is respect voor de persoon. Het tweede niveau is respect voor het standpunt. Respect voor de persoon betekent in de dialoog dat jij de ander als gelijkwaardige gesprekspartner ziet en verwacht dat de ander dat ook doet. Verschil in leeftijd, positie, opleiding, expertise of een andere culturele achtergrond mag hier geen afbreuk aan doen.
Het is onze ervaring dat je de kwaliteit van de relatie kunt aflezen aan de kwaliteit van de communicatie. Als gesprekspartners elkaar niet als gelijkwaardig zien, zie je dat terug in de manier van communiceren. De ene partij probeert dan de andere partij te overtuigen van het eigen gelijk of probeert de ander te helpen door het geven van vaak goed bedoelde, maar dwingende adviezen. Relationele gelijkwaardigheid stimuleert een respectvolle omgang met elkaar en vergroot de bereidheid om echt naar elkaars ideeën en meningen te luisteren. Deze gelijkwaardige houding komt voort uit het besef dat diversiteit in denken nodig is om ontwikkeling en innovatie te stimuleren.
Basishouding in de dialoog
Vanuit dit besef, zouden de twee collega’s in het voorbeeld ‘Geen verbinding’ begrijpen dat hun vernieuwende idee alleen maar kan slagen als zij de ‘landenkennis’ van hun collega integreren in hun denkbeelden en daarmee het idee sterker maken. Hierdoor zullen zij zich veel minder opstellen als ‘verkoper’ van ideeën en veel meer als onderzoeker van de ‘weerstand’ die ze bij hun collega waarnemen. Dan tonen ze respect en interesse voor het standpunt van hun collega.
Basishouding in de dialoog: relationele gelijkwaardigheid stimuleert diversiteit in denken en doen en biedt mogelijkheden voor
ontwikkeling en innovatie.
Respect in de methode Dialogue to Synergize (D2S) is:
- De bekwaamheid om vanuit betrokken nieuwsgierigheid het gedrag en/of de ideeën van de ander te onderzoeken (onderzoekende houding). Je begrijpt dat het gedrag van de ander logisch is op basis van zijn eigen meetlat. Je probeert vanuit betrokken nieuwsgierigheid achter die logica te komen. In de praktijk voelt de ander zich echt gehoord, omdat je bereid bent het perspectief van de ander zonder oordeel of ondanks je initiële oordeel te onderzoeken.
- De bekwaamheid om je in te leven en begrip te tonen voor het standpunt of het gedrag van de ander (compassie tonen). Je hebt hierbij niet alleen oog voor de inhoudelijke argumenten, maar verbindt je ook met de gevoelens en behoeften die spelen. In de praktijk ontstaat verbinding als de ander zich echt gehoord en begrepen voelt.
- De bekwaamheid om op een heldere en zorgvuldige manier je eigen standpunt uiteen te zetten (kritisch redeneren). Dit doe je door een vergrootglas te leggen op de manier waarop je denkt over het gespreksonderwerp. Het is een vorm van respect om je eigen perspectief goed doordacht te presenteren. In de praktijk presenteer jij je informatie en je manier van redeneren op een logische manier en maak je je aannames expliciet. Hierdoor wordt je gesprekspartner ontvankelijker voor jouw standpunt en ideeën.
Voorbeeld: Wat een idioot
Wat een idioot! – deel 2
Een van de agendapunten tijdens het mt-overleg waar Marieke aan deelneemt, is het grote verloop onder jonge nieuwe medewerkers. Marieke heeft haar oordeel uitgesteld en luistert vanuit de intentie het verhaal van Marnix te geloven. Zij luistert met een open houding en volgt zijn manier van redeneren. Als Marnix klaar is, kijkt hij verwachtingsvol de groep rond. Marieke schraapt haar keel: ‘Het zal jullie niet verbazen dat ik een andere kijk heb op de reden van het verloop onder onze jonge talenten en waarom we hen niet aan onze organisatie kunnen binden. Voordat ik jullie aandacht vraag voor mijn
standpunt, wil ik echter eerst zeker weten dat ik Marnix goed heb begrepen. Ik doe dit, omdat ik wil voorkomen dat Marnix en ik in een discussie terechtkomen die ons niet verder helpt. Ik denk dat iedereen zich nog wel een paar voorvallen kan herinneren.’
Marieke kijkt rond en ziet een aantal mt-leden instemmend knikken en Marnix glimlachen. ‘Waar ik naar streef is om eerst onze standpunten naast elkaar te laten bestaan. Dat iedereen die hier aanwezig is, begrijpt wat de onderbouwing van de standpunten is en wat de aannames zijn. Pas dan kunnen we in de tweede fase de verschillende standpunten uitdagen en onderzoeken op plussen en minnen. Mijn hoop is dat we niet kiezen voor één van de standpunten, maar dat we in de derde fase van onze uitwisseling de plussen van de verschillende standpunten kunnen gebruiken om te komen tot nieuwe en betere oplossingen. Tijdens de eerste fase waarin we de verschillende standpunten onderzoeken, is het enige doel elkaar zo goed mogelijk te begrijpen. Het is nog niet de bedoeling dat we dingen ter discussie stellen. Dit zal niet meevallen, vrees ik. Bij het verhaal van Marnix heb ik al een paar keer op mijn tong moeten bijten.’ Verschillende mt-leden schieten in de lach en moedigen Marnix aan hetzelfde te doen.
Het praktijkvoorbeeld laat zien dat Marieke respect heeft voor Marnix ondanks dat ze sterk met hem van mening verschilt. Marieke neemt de regie door sturing te geven aan het dialoogproces, zodat de standpunten niet tegenover elkaar komen te staan, maar input vormen voor hopelijk vernieuwende en betere ideeën. Dit integratieproces kan alleen slagen als haar beeld en dat van Marnix in eerste instantie naast elkaar kunnen bestaan. Alleen dan kun je de waarde van de verschillende beelden goed beoordelen.
Beluister de Boom Management Podcast: Einde discussie met Roland de Bruijn
Bron: Einde discussie
Door: Roland de Bruijn, Fons Trompenaars
