De laatste maanden van het jaar zijn aangebroken en dus komen de eindejaarsgesprekken weer in zicht. Een goed moment om complimenten uit te delen. Maar doen we dat wel voldoende, of staan we vooral stil bij de verbeter- en ontwikkelpunten? En wat doet waardering – of een gebrek daaraan – met de sfeer op de werkvloer?
‘We werken niet alleen voor geld of aanzien: we willen vooral lekker bezig zijn en sociale steun ervaren’, zegt emeritus hoogleraar Ruut Veenhoven, die vanwege zijn jarenlange onderzoek naar geluk internationaal bekendstaat als geluksprofessor. ‘Geluk hangt in sterke mate af van bevrediging van je aangeboren behoeften. Net als andere dieren heeft de mens behoefte aan slaap, eten, drinken en warmte. Én we hebben van nature behoefte aan saamhorigheid en waardering. Werk is een belangrijke manier om deze basisbehoeften te bevredigen.’
Waardering maakt gelukkiger dan geld
Uit verschillende internationale studies, waaronder het toonaangevende World Happiness Report, is bekend dat geluk, welzijn en tevredenheid niet automatisch toenemen naarmate ons loonstrookje rianter wordt. Boven een bepaald basisniveau vertaalt een hoger inkomen zich niet in een grotere tevredenheid met het leven.
Deze uitkomsten zijn ook terug te zien in het nieuwe Nationaal Waarderingsonderzoek, dat onderzoeksbureau Direct Research in opdracht van energiebedrijf Nuon uitvoerde onder ruim duizend Nederlanders. Bijna de helft van de Nederlandse werknemers (46%) geeft aan liever een uitgesproken waardering te krijgen dan een financiële beloning.
Psycholoog Rens ter Weijde, deskundige op het gebied van flourishing en oprichter van consultancybureau Purpose+, legt uit: ‘Waardering van leidinggevenden en goed contact met collega’s hebben een sterke impact op de tevredenheid en het engagement van werknemers. Geld is gewoon een hygiënefactor. Als mensen voldoende tevreden zijn met de basis – een goed salaris en een veilige omgeving – worden zaken als waardering en zingeving belangrijker.’
Gebrek aan waardering maakt ongelukkig
Volgens het Nationaal Waarderingsonderzoek ervaren bijna twee op de drie werknemers te weinig waardering van collega’s en leidinggevenden. Met alle gevolgen van dien: gevoelens van teleurstelling (50%), onzekerheid (35%), onverschilligheid (23%), frustratie (21%) of zelfs verdriet (17%). Volgens Hans Poortvliet, initiatiefnemer van de Nationale Complimentendag die sinds 2002 elk jaar op 1 maart in Nederland plaatsvindt, is een gebrek aan erkenning en waardering de belangrijkste reden dat werknemers gedemotiveerd raken en ontslag nemen.
Nederlanders behoren tot de gelukkigste mensen ter wereld. In de meest recente editie van het World Happiness Report van de Verenigde Naties staat Nederland op nummer zes. Uit CBS-studies blijkt dat 88% van de Nederlanders gelukkig is. Volgens de World Database of Happiness geven we ons leven gemiddeld een rapportcijfer 7,6. Maar als de complimenten op het werk uitblijven, kunnen we deze score dan wel behouden?
Vier tips voor geluk op de werkvloer
Volgens deskundigen is er niet een one size fits all strategie om geluk op de werkvloer te vergroten. Maar er zijn aanpakken die altijd werken. De vier tips van experts.
Tip 1: Durf te vragen
Volgens het Nationaal Waarderingsonderzoek durven werknemers het uitblijven van complimenten niet aan de orde te stellen. Het overgrote deel van de medewerkers gaat hierover het gesprek niet aan, wacht af en spreekt ook zelf geen waardering meer uit. Een gemiste kans. Want als je niet met complimenten wordt overladen, hoeft dat niet te betekenen dat je niet gewaardeerd wordt.
‘In de Nederlandse bedrijfscultuur is het niet zo gebruikelijk om waardering te uiten. Het is eerder zo dat als je niets hoort, je ervan uit kunt gaan dat het goed gaat’, zegt Otteline Asselbergs van Young People Coaching. ‘Of de cultuur is zo dat waardering weinig expliciet wordt uitgesproken: positieve feedback komt bijvoorbeeld alleen terecht in de formulieren bij beoordelingsgesprekken.’ De les voor de werkpraktijk: deins er niet voor terug om eens naar een compliment te hengelen.
Tip 2: Geef het goede voorbeeld
Volgens psycholoog Rens ter Weijde zijn er talloze mogelijkheden om binnen organisaties een cultuur van complimenteren te ontwikkelen. In zijn boek Building Positive Organisations beschrijft hij maar liefst dertien technieken om flourishing naar een hoger plan te tillen. Een van de adviezen: wees vriendelijker dan noodzakelijk. ‘Bijvoorbeeld door unexpected kindness te tonen: kleine gebaren van vriendelijkheid waarmee je de mensen om je heen een glimlach bezorgt. Een welgemeend compliment geven is daarvan een voor de hand liggend voorbeeld.’
Tip 3: Los gedoe op
Frank Schurink, auteur van het boek Gedoemanagement, adviseert om niet alleen te focussen op complimenten en andere vormen van waardering. ‘Het uiten van waardering is idealiter onderdeel van een goed functionerende organisatie. Maar als onder het “vernis” allerlei gedoe schuilgaat dat niet gemanaged wordt, kan een compliment averechts gaan werken – het gaat dan aanvoelen als manipulatie’, zegt Schurink, die gedoe omschrijft als ‘alles dat veel tijd en energie kost of vraagt, zonder dat het echt iets oplevert’. ‘Een doorgaande gedoecyclus kan de energie letterlijk uit een organisatie of persoon trekken. Oprechte complimenten kunnen die negatieve spiraal wel tijdelijk doorbreken, maar niet oplossen.’
Gedoe oplossen, hoe doe je dat precies? Gedoe beperkt ons brein om flexibel te zijn en interesse te hebben voor nieuwe en positieve zaken, zoals complimenten. Het goede nieuws is dat als het gedoe gemanaged wordt, de flexibiliteit van het brein automatisch terugkomt. ‘Bij gedoe staat het brein in de rode stand – het brein opereert dan, zoals Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman zegt, snel en reactief. Als het brein weer in een langzame, bewuste stand staat, kun je openstaan voor nieuwe dingen. Ook voor de waardering van de mensen om je heen. Complimenten komen dan ook veel beter aan en geven een enorme boost aan het geluksgevoel.’
Tip 4: Overdrijf het niet
Complimenten krijgen is fijn – en wie een ander blij maakt met een oprechte blijk van waardering houdt daar zelf ook een goed gevoel aan over. Volgens het Nationaal Waarderingsonderzoek van Nuon krijgt maar liefst 90% van de Nederlanders een goed gevoel van het uitspreken van waardering.
Maar het complimenteren kan ook uit de hand lopen. Geluksprofessor Ruut Veenhoven: ‘Sociale steun maakt het leven over het algemeen leuker, onder meer via versterking van de zelfwaardering. Maar zoals met alles kun je ook te veel van het goede krijgen. Als je bijvoorbeeld gecomplimenteerd wordt als je iets niet helemaal goed doet, dan leer je niet van fouten. De winst van hogere zelfwaardering gaat dan verloren aan een verlies door stommiteiten. En dat doet op termijn dan ook weer afbreuk aan de zelfwaardering. En daar worden we bepaald niet gelukkig van.’
Leestip:
https://www.sigmaonline.nl/2017/03/cateringbedrijf-hutten-geluk-als-nieuwe-businessmodel/
