Opeens is het gebeurd. In de afgelopen twee jaar. Duurzaamheid is niet meer weg te slaan uit het publieke debat, van klimaatakkoord tot stikstofdiscussie. En o ja, dan hebben we al een eerder uitgesproken ambitie op het terrein van de circulaire economie en de kringlooplandbouw. Dus er is beweging. En dat is te omarmen. Maar meer duurzame ambitie om te veranderen zou ons land nog verder vooruithelpen. Uiteindelijk is het heel simpel: put your money where your mouth is.
Naar het middelpunt van de politiek
Begin dit jaar was er grote onrust over de klimaatvoornemens van het kabinet. De afgelopen maanden is er behoorlijk wat onrust over de stikstofuitstoot! En warempel, binnen een paar weken is een van de verworvenheden van het eerste kabinet Rutte, de maximumsnelheid naar 130 km per uur, geruisloos gesneuveld. Door ook een VVD-minister! Ik vind dit een ongelooflijke mijlpaal in de Nederlandse politiek. Aan plannen en discussie in Nederland ondertussen geen gebrek. Talloze commissies, taakgroepen, task forces, klankbordgroepen en tafels zijn de afgelopen jaar bezig geweest met duurzaamheidstransities. Al die plannen worden uitgebreid bediscussieerd om draagvlak te vinden en blijkbaar is dat nodig om de geesten rijp te maken voordat er iets gebeurt. Want een transitie is geen spel zonder nieten. Er zijn winnaars maar ook verliezers. Die verliezers moeten worden meegenomen en eventueel worden gecompenseerd. Bij uitstek een politiek proces.Waar is de transitie-ambitie?
Maar ondertussen is er wel iets wat ik echt mis in de tijd dat de klok onherroepelijk verder tikt. Ik noem het transitie-ambitie. Het beleid dat bijdraagt aan noodzakelijke verandering. Naar een samenleving waarin de geschetste uitdagingen van de energietransitie, voedseltransitie en grondstoffentransitie -allemaal plannen waar dit kabinet voor heeft getekend – dichterbij komen. Laten we beginnen bij het klimaatakkoord. In de financiële bijsluiter is het echt goed zoeken naar geld voor de energietransitie. Ja, wel wat met lease-auto’s en een paar honderd miljoen voor het klimaatakkoord, maar dat valt in het niet bij de drie miljard euro die voor de koopkracht voor volgend jaar wordt gereserveerd. Ik gun iedereen een meevaller aan het eind van de maand, maar dat is geen langetermijnbeleid. Dan de stikstofuitstoot. De adviescommissie Remkes blijft nog enigszins vaag. Terwijl het zo overduidelijk is wat er moet gebeuren. De meest simpele invulling is minder intensieve veehouderij. De boeren snappen dat uitstekend, anders ga je niet met zijn allen naar het Malieveld. En ook hier geldt: een maatschappelijk belang kost de maatschappij geld. Je kan de boeren niet alleen laten opdraaien voor het terugdringen van de uitstoot en ze moeten ook perspectief hebben voor een duurzamere bedrijfsvoering. En dat brengt ons bij een voedseltransitie. Het kabinet heeft ook afgelopen jaar een visie op kringlooplandbouw gepresenteerd. Waarom zien we daarvan in de begroting niets terug? Een transitie kost geld en dient dus ook in de begroting te worden verankerd. Het wordt eentonig maar hetzelfde geldt ook voor de grondstoffentransitie, ook wel bekend als circulaire economie. De ambitie is dat Nederland over elf jaar voor 50% circulair is. Dat lijkt nog heel ver weg maar vraagt een stevige inzet, zowel in regelgeving als geld, van de overheid. Waar kan ik dat vinden? Een totale verbouwing van ons economisch systeem gaat niet vanzelf.
Als we in dit tempo verdergaan, met wel woorden maar geen daden, dan komt een transitie niet op gang. En daarom was dat investeringsfonds een goed idee geweest. Ook volgens het Centraal Planbureau is extra investeren voor bijvoorbeeld klimaatmaatregelen prima te verantwoorden.