Verbinding verwijst wat mij betreft naar een diepere relatie waarin er sprake is van emotionele betrokkenheid, empathie en wederzijds begrip. Laten we het concreet maken door het in een werkwoord te gieten: verbinden is een actiegericht proces waarbij je niet alleen informatie uitwisselt, maar waarin je ook een zekere mate van vertrouwen en begrip opbouwt.
Als leider creëer je met oprechte verbinding een veilige ruimte, waarbinnen medewerkers het vertrouwen ontwikkelen dat ze zich kwetsbaar en authentiek kunnen uiten. Dit vertrouwen resulteert in meer betrokkenheid en in het nemen van meer verantwoordelijkheid en eigenaarschap; elementen die in vrijwel alle literatuur over team- en organisatieontwikkeling genoemd worden als de sleutel tot succesvolle groei en het leveren van topprestaties. Verbinden doe je in ontmoeting: aanraken en aangeraakt worden. Bij dat aanraken ervaren we elkaars grenzen: die van jezelf en die van de ander.
Ontmoeten gaat voorbij woorden
Het gaat in deze context dus niet zozeer over de inhoud van de boodschap, als wel over wat er in het contact níét wordt uitgesproken maar wat wél van belang is. Over wat er zich in de onderstroom afspeelt: de psychologische boodschap. Ik zeg niet dat die inhoud niet belangrijk is, maar wees je ervan bewust dat dit slechts een klein deel is van de informatie die wordt uitgewisseld. Daarnaast is het effect van het ‘talige’ deel van de boodschap heel beperkt. De Griekse filosoof Plato stelde zo’n vierhonderd jaar voor onze jaartelling dat woorden twee keer verwijderd zijn van de waarheid. De zender vertaalt zijn binnenwereld in woorden en stuurt die door een grote filter; een proces van weglaten, vervormen en generaliseren. De ontvanger neemt de geluidstrillingen van de boodschap waar via de gehoorgang en vertaalt die opnieuw in woorden. Bij die vertaling geeft hij betekenis aan de woorden: hij interpreteert. Deze betekenis is voor iedereen anders. Iedereen maakt nét even een andere vertaling. Ik kom hier in hoofdstuk 9 van het boek Het pad van de leider uitvoerig op terug.
Je lijf als instrument bij verbinding
Wat gebeurt er bij je in de ontmoeting met de ander? Wat is je neiging? Maak je jezelf groter of kleiner? Ben je meer met je aandacht bij jezelf of bij de ander? Of ben je er helemaal niet? Voel je een neiging tot vertrekken of juist versmelten? Wees je gewaar van gedachten en gevoelens. Het is er al op het eerste moment van contact. Neem je gedachten waar, maar neem ze niet aan voor waar, want gedachten zijn alweer een interpretatie van wat je zintuigelijk waarneemt bij jezelf en bij de ander. Wees je vooral bewust van de kleinste veranderingen die je waarneemt in je lichaam. De kunst is om naar deze signalen te luisteren en te begrijpen wat ze je willen vertellen. Daarvoor is het nodig dat je jezelf heel goed kent, al je pijnpunten, valkuilen en schaduwzijden. En het is belangrijk dat je de verbinding met jezelf in stand houdt door goed je lijf waar te nemen.
Als je leiderschap beschouwt als een ambacht, dan vormt de ontmoeting de werkplaats waar jij je vak uitoefent en vormt je lichaam het instrument waar je dat mee doet. De term ambacht impliceert dat er specifieke competenties vereist zijn: kennis, kunde en kwaliteiten. Kennis kun je opdoen, bijvoorbeeld door boeken te lezen. Vaardigheden ontwikkel je het beste in een veilige omgeving, zoals in een leiderschapsprogramma, waarna je het in de praktijk brengt door stap voor stap te oefenen, bij te sturen en te integreren. Kwaliteiten breng je mee als mens: het zijn de kleuren waarmee je jouw leiderschap vormgeeft op jouw unieke wijze. Maar het is meer dan dat. Ik zie leiderschap ook als ambacht waarbij je jezelf inbrengt. Waarbij je het veld van je eigen identiteit laat resoneren met het veld van de ander, en dit als diagnostische ingang gebruikt, om zo te begrijpen wat er nodig is voor groei en ontwikkeling.
Bron: Het pad van de leider
Door: Jeroen Offermans
