Als de hangmat verveelt. Het terras alweer een terras is. De wachtrij voor de St. Pieter lang is. Je vliegreis nog drie films duurt: gebruik je tijd dan eens om je antropologische blik te trainen. Gewoon omdat het leuk is. En die verheffende inzichten kun je na je vakantie weer toepassen op de werkvloer. Het beste antropologisch kijken doe je in het diepe besef dat wij mensen tribale wezens zijn met maar een dun laagje van 100 jaar industrialisatie en iets langere Verlichting. Humor en compassie voor je tribale medemens helpt. Leuker dan een kruiswoordpuzzel: vijf kijk- en doe-opdrachten voor de zomer.
1. Terrotoriumdrift
Wij tribale wezens zijn nogal territorium driftig. Konijnen wrijven hun kin langs muurtjes. Apen plassen over elkaar heen om de rots en hun kudde vrouwtjes te markeren. Dat doen wij niet meer. Vinden we te ordinair. Maar stiekem… plassen we wat af. Op de camping markeren we onze plek met waslijntjes, tuinstoelen, tentluifels. En ken je ze? De mensen die voor dag- en dauw opstaan om hun handdoek op de ligstoel van het hotel zwembad te leggen. En dat anderen daar dan weer overheen plassen door de handdoek in een nat plasje zwembadwater ernaast te leggen. Irritant: je buurman op een hele lange vliegreis die zijn elleboog steeds óver de armleuning steekt. Zachtjes terugduwen dan maar met je neksteunkussentje.
Ken je ze? Mensen die voor dag- en dauw opstaan om hun handdoek op de ligstoel van het zwembad te leggen.
Het nieuwe werken en kantoortuinen omarmen we met tegenzin en geeft stress. Dat komt omdat wij onze territoriumdrift dan niet meer kwijt kunnen op kantoor. Ik durf te stellen dat het vechten om posities en plekken in projecten is toegenomen met de invoering van kantoortuinen.
2. Piramides
We zijn verlicht. Democratisch of zelfs Deep. Zelfsturend. En toch… is dat maar een heel dun nieuw laagje. Als het erop aa komt zien we altijd en overal de piramidestructuur terug als organiserend concept. Verticale structuur regelen doen wij mensen nu eenmaal primair in piramidevorm. Met een chief aan de top. Stamhoofden en familieoudsten in het midden. En jagers en verzamelaars daaronder. Magiërs ter ondersteuning.
Ga op vakantie eens op jacht naar organisatievormen. Sla de taakverdeling gade als de barbecue moet worden geregeld in het Portugese familiehuis dat jullie hebben gehuurd. Patriarchaal of matriarchaal? Wie doet het vlees, wie de sla? Overleg bij het ontbijt met democratische inbreng van iedereen of toch de piramide met een stamhoofd die de boodschappenlijst maakt en de taken verdeelt? In organisaties zien we pogingen om van hiërarchisch naar netcentrisch, zelfsturend, organisch, agile te komen. Kijk bij terugkomst eens door dezelfde bril als op de camping. Lukt het? Of alleen bij rust? En wordt er snel overgeschakeld op de piramide bij crises of echt grote beslissingen?
3. Dialoog
Hoe besluiten jullie ‘s ochtends wat je gaat doen? Is er één iemand die beslist of gaan jullie de dialoog aan? Het kan… Deep Democratisch je dagprogramma samenstellen. Stel je voor; jij en je lief willen graag naar een museum. Puberdochter klaagt en wil niet mee. Ruzie in de tent.
Dat kan anders. Als je goed met elkaar incheckt om alle verlangens en belangen bespreekbaar te maken loopt besluitvorming vaak soepeler. Begin je bijvoorbeeld de dag met de vraag: wat zou iedereen graag willen deze dag? Jij wilt het museum. Je partner museum maar vooral de museumwinkel. Dochter wil ook nog gewoon kunnen chillen bij het zwembad. Zoon wil volgende dag kunnen uitslapen. Als je dat goed hebt gehoord van elkaar kan je een dag samenstellen met niet te lang museum. Beetje vroeg, zodat je op tijd terug bent als het juist druk en gezellig is bij het zwembad. De volgende dag een lazy dagje zodat zoon kan uitslapen en dus vanavond kan stappen. Je partner naar de museumwinkel terwijl zoon en dochter een ijsje eten op terras. Oefen met check-ins en kampvuurgesprekken bij echt kampvuur. En ga ermee door na je vakantie op kantoor. Alle stemmen horen.
4. Totems
Mensen overal op de wereld bouwen totems. Winnetou totems in Noord-Amerika / Canada. Maori beelden in Nieuw Zeeland. Enge beelden aan de rand van dorpen in Indonesië om de slechte geesten uit het dorp te jagen. Landmarks zoals de toren van Pisa, de Shanghai tower. Verdriet om verloren totems zoals de Notre Dame en de Twin Towers.
Maak eens een totem fotoreportage: niet alleen van toeristische attracties, maar vraag eens in je Franse dorp aan een inwoner wat zijn dorp echt kenmerkend maakt.
Maak eens een totem fotoreportage. En dan niet alleen maar de bekende toeristische attracties. Vraag eens in je Franse dorp aan een inwoner wat zijn dorp echt kenmerkend maakt. Informeer als je ‘kampeert bij de boer’ hoeveel generaties terug de mestput werd gegraven en door wie. Probeer in Thailand echt alle hand-houdingen van de Buddha beelden te doorgronden en te onthouden.
Totems vertellen verhalen. En als je thuiskomt: ga je gewoon door. Op jacht naar logo’s. Naar trotse troffeeen van sportwedstrijden in brandweerkazernes. Naar de zendmast van KPN waar een soort geheime rites zijn om erin te mogen. Totems vertellen het verhaal van jouw organisatie.
5. Liefde, seks, afkeer
Je bent op een groepsreis naar Vietnam en nee! Alweer het laatste plekje in de bus naast die ene vrouw die maar door blijft kletsen over onbenullige dingen die jou echt niet interesseren. Je bent een week in Turkije en wilt eigenlijk liever op excursie naar die opgraving, maar je vrouw is net vriendinnen geworden met een andere leuke Nederlandse en ze gaan samen meedoen met de animatie, giechelend om de leuke Zweedse animatormeneer. Je dochter lukt het niet om vriendjes te maken, je andere dochter wel en nu moet jij steeds dolfijntje spelen in het zwembad omdat je dochter niemand heeft om mee te spelen. Je zit op het terras stiekem te genieten van een stel waarvan je weet dat het hun laatste vakantie samen zal zijn, omdat hij als zij naar de wc is snel appt met zijn minnares.
We doen alsof we kiezen op basis van ratio van inhoud. Maar vaak worden we ook gedreven door liefde, vriendschap, afkeer of seksuele aantrekkingskracht.
We doen alsof we kiezen op basis van ratio van inhoud. Dat we ons loopbaan serieus plannen. Maar vaak… worden we ook gedreven door liefde, vriendschap, afkeer of seksuele aantrekkingskracht. Dat ene project loopt gewoon beter dan het andere omdat het klikt tussen de leden van de werkgroep. Je was helemaal rising star in jouw organisatie tot je een nieuwe manager kreeg waarmee het vanaf dag één niet klikte. Als je je erg verveelt in die hangmat: maak eens een sociogram van je reisgezelschap of mede tourdeelnemers. Wie vindt wie aardig. Wie hoort bij de ingroup en wie niet. Waar wordt geflirt. Wie houdt wie de hand boven het hoofd. Wie helpt wie de berg op als het te heet en zwaar is. En als je dan toch bezig bent, maak je er ook een voor kantoor. Op relatie en eens niet op inhoud.
En als je dan terug bent… … dan weet je hoe verrijkend, leerzaam, inzichtelijk reizen is. Hoe het je gek en normaal op de proef stelt. Hoe je patronen kunt ontdekken. Wat het ons leert over samenleven- en werken.
door: Dr. Danielle Braun, corporate antropoloog en reist de wereld rond op zoek naar wat we van tribes kunnen leren over onze eigen samenleving. Zij is schrijver van de boeken ‘de Corporate Tribe’ ‘Building Tribes’ en Da’s Gek’. Danielle Braun is directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Onder de titel #antropoloogdesvaderlands geeft ze duiding aan de dingen die om ons heen gebeuren. In januari staat Danielle met een eigen programma in zes theaters in Nederland.
Reis mee op het event Corporate Culture. Al vijf jaar op rij hét event over organisatiecultuur. Over verandering en dialoog. Over de vraag hoe je tribes bouwt. Met dr. Danielle Braun in de lead en een prachtige line up van sprekers en workshopleiders: Sinan Can, Katja Staartjes, Eric de Blok, José Hernandez en anderen.
