Het vormen van tribes is een wereldwijde, eeuwenoude trend. Van oudsher worden we in tribes geboren. We komen ter wereld en worden opgenomen in een groep van verwanten, leren het verhaal van goed en fout, wat de wereld voor ons behapbaar, logisch en zinvol maakt. Sterke tribes weten hoe ze zowel een solide geheel kunnen zijn van gelijkgestemden als een open systeem met aandacht voor diversiteit om verstikking tegen te gaan en groei te waarborgen. Traditioneel regelen we dit via goede feesten, contact met geesten en goden, heldere handelsverbanden en huwelijken tussen de verschillende groepen.
Naast deze traditionele tribes kennen we ook moderne tribes. Denk aan: voetbalclubs, organisaties, modemerken, muziekbands, hobby’s, etc. Dit zijn tribes die ontstaan rondom een thema, een gedachte, een activiteit. Mensen zwermen als het ware rondom een centraal idee samen, vaak vertegenwoordigd door een voorwerp (mode), een activiteit (voetbal) of een goeroe (artiest, thought leader).
Door internet en alle moderne middelen kunnen deze zwermen, deze moderne tribes, zich snel over de wereld verspreiden, over de grenzen van de traditionele tribes heen. Dit betekent niet alleen dat elke moderne tribe een online en offline realiteit heeft, maar ook dat individuen van meerdere tribes tegelijkertijd lid zijn en in verschillende groepen dus verschillende en soms tegenstrijdige verhalen en waarheden tegenkomen. Dat kan verwarrend zijn. Waar we vroeger lid waren van één tribe, zijn we dat nu meestal van meerdere, met alle loyaliteitsvraagstukken van dien.
Antropologie in de boardroom
Organisaties worden over het algemeen bekeken vanuit bedrijfskundig en economisch perspectief, waarbij kijken naar de structuren en financiële stromen de dominante denkrichting is. In deze context is het een nieuwe trend te noemen dat daar nu ook het perspectief van een organisatie als tribe bij komt. Daarbij moeten we goed beseffen dat tribevorming een eeuwenoud fenomeen is, waar antropologen al een eeuw kennis op verzameld hebben in allerlei uithoeken van de wereld. Dus om te weten hoe je een tribe bouwt, is de oeroude antropologie goed toepasbaar in de boardroom en op de werkvloer. Tribes en tribevorming kennen eigen wetten en grammatica die we niet opnieuw hoeven uit te vinden, maar kunnen afkijken bij onze eigen menselijke geschiedenis.
Tribes, cultuur en antropologie gaan hand in hand. Cultuur is van oudsher het aandachtsgebied van antropologen en vanuit deze kennis en kunde is er geen enkele reden om moeilijk en zuchtend te spreken over organisatiecultuur of de verandering hiervan. Wanneer je de essentie van een tribe goed begrijpt, kun je deze helpen bouwen. De essentie is dat er voortdurend en tegelijkertijd verschillende diepe menselijke krachten en dilemma’s spelen.
Elke tribe, elke organisatie, elk team, vindt zijn eigen unieke manier om met deze universele krachten om te gaan. De antwoorden maken een tribe uniek en geven de groep een eigen taal en cultuur.
Wil je meer weten over organisatiecultuur? Kom dan naar het Event Corporate Culture >>>
Veilige omgeving
In een sterke tribe gaat er minder aandacht uit naar relationeel gedoe. Leiders en groepsleden zorgen samen voor een veilige omgeving waarin ieder tot zijn of haar recht komt. Met een duidelijk doel en een heldere totem. Mensen werken in flow met elkaar zodat er energie is om gezamenlijke resultaten te boeken. Tribevorming ontstaat in de ontmoeting, in de dialoog. Als HRD’er en leider creëer je een tribe door plaats te maken voor deze dialoog. Elk besluit, elke actie bestendigt of verandert cultuur; there is no such a thing as just a meeting.
Samen ordenen mensen de chaos om zich heen door voortdurend te besluiten wat belangrijk is (waarden), wat de impliciete spelregels zijn (normen), wie het voor het zeggen heeft (ranking) en hoe deze zich laten vangen in procedures, structuren en gebouwen. Wij zeggen dan ook: een goede leider zet zijn magiërs in om dit proces te versnellen, bij te stellen en te verdiepen. Een goede magiër kan gesprekken verdiepen en net dat beetje extra te geven.
Antropologie vindt met de aandacht voor tribes haar weg in de corporate wereld. Lang hebben antropologen dit terrein laten liggen en zijn het de bedrijfskundigen en psychologen geweest die het begrip organisatiecultuur in boardrooms, HRD en in de consultancy hebben geïntroduceerd.
Daardoor is het accent komen te liggen op cultuur in relatie tot bedrijfsprocessen en cultuur als optelsom van individuele overtuigingen en gedrag. Dat is jammer, want juist de antropologie heeft zoveel kennis over en methodiek voor het begrijpen van de grammatica van cultuurvorming in groepen te bieden. Organisaties en bedrijven bestaan nu eenmaal uit verschillende groepen, tribes bestaan uit verschillende clans.
Willen we groepen begrijpen, en de collectieve gedachten, verhalen en spelregels beïnvloeden, veranderen en sturen, dan zullen we dus moeten begrijpen hoe groepen mensen zich bewegen en vormen. Dat is waar de blik van de antropoloog behulpzaam is; de corporate antropologie helpt te zien wat er werkelijk speelt in de dynamiek van een organisatie of bedrijf.
Meer leren over hoe tribes en dus organisaties functioneren? Download dan de gratis whitepaper ‘Building tribes. Ready for change, safe for diversity’
Door: Danielle Braun en Jitske Kramer – auteurs De Corporate Tribe.
Foto in artikel: Alekk Pires / Shutterstock.com
