De twintigste eeuw is nu wel echt voorbij. Dit is de titel van mijn inleiding op het 10e Jaarcongres Procesmanagement dat Vakmedianet op 19 november organiseert. Ik kon het daarbij niet nalaten te beginnen met een foto van Paus Franciscus.
Aanleiding is zijn laatste encycliek Laudato Si. Mij is opgevallen dat die ook buiten de Rooms Katholiek Kerk met instemming is ontvangen. Niet alleen wijst de Paus er met nadruk op dat de aarde ons gemeenschappelijk huis is en alle aandacht moet uitgaan naar de grote vragen die op ons afkomen.
Opmerkelijk is dat er tussen de regels ook een andere boodschap valt te lezen. De Paus wijst er met nadruk op dat de wereld waarin wij leven complex is en dat er geen eenvoudige antwoorden zijn. Een scherpe terechtwijzing naar diegenen die denken die wel voor handen te hebben.
Verder valt er te lezen dat we hebben om te gaan met, in mijn woorden, paradoxen en dillema’s. De Paus gaf bij andere gelegenheden al aan ook niet over antwoorden te beschikken en dat hij niet meer kan doen dan zijn best. Opmerkelijke tekst voor aanhangers van de empirische en normatieve school in de kwaliteitskunde die tot denken moet aanzetten.
Ook als Sigma redactie hebben we ons hier over gebogen en ervoor gekozen een nieuwe reeks te beginnen: integriteit en compliance. Het lijkt een paradox maar we denken toch van niet. De spanning zit er natuurlijk in dat compliance niet als excuus mag worden gebruikt om voor de eigen verantwoordelijkheid weg te lopen en integriteit meer is dan je houden aan de regels. We kijken uit naar wat dat voor artikelen gaat opleveren en doen bij deze dan ook maar gelijk een oproep aan al diegenen die zich geroepen voelen om over deze thematiek iets op papier uit te zetten.
Om zelf maar alvast een duit in het zakje te doen kom ik nog even terug op mijn inleiding op het Jaarcongres Procesmanagement. Wat ik daar toelicht is een aanzet tot het formuleren van nieuwe organisatieprincipes zoals ik die samen met Arnold Roozendaal heb opgesteld. Zoals naar ik aanneem bekend, waren de oude organisatieprincipes streven naar maximalisatie, specialisatie, centralisatie, concentratie, synchronisatie en standaardisatie. Het centrale streven daarbij was meer efficiency en de onderliggende managementattitude die van exploitatie.
Zoals we hebben gezien heeft dat geleid tot uitputting van de grondstoffenvoorraden, schade aan het milieu en het klimaat en niet te vergeten uitbuiting van de medemens. Het was Alvin Toffler aan het eind van de jaren zeventig die de principes zoals genoemd heeft neergeschreven. Hij meende dat de ontwikkelingen in de informatietechnologie onontkoombaar zouden maken dat we tot nieuwe principes zouden moeten komen. Let wel, hij schreef dit lang voor de komst van het internet!
Naar het idee van Arnold en mij wordt het tijd dat de managementattitude gericht moet zijn op integriteit en het streven gericht op samenwerking. We pleiten voor de volgende principes:
- inbouwen afhankelijkheid (inclusief denken);
- intimiteit (geborgenheid en respect);
- bouwen aan vertrouwen (uitgaan van vakvolwassenheid);
- actief informeren (communiceren en dubbelzinnigheden wegnemen);
- zorgen voor een veilige omgeving (beschadiging van alles en iedereen voorkomen);
- ruimte creëren (accepteren van variatie en variantie);
- sturen op verantwoordelijkheid (transparant zijn) en
- aansprakelijkheid (voorkomen van verspilling).
We gaan hier zeker mee door.
Teun Hardjono
